Opowiadanie o śledztwie

Warsztat ten ukazuje znaczenie właściwego komunikowania ustaleń śledztwa, a także przedstawia sposoby i porady dotyczące narracji. Ma za zadanie zaznajomić uczestników z procesem definiowania celów komunikacyjnych, identyfikowania grona odbiorców, wypracowywania dostosowanego do danego kontekstu planu komunikacji, wykorzystywania rozmaitych formatów i kanałów komunikacji oraz z tym, jaki mają one wpływ na przekazywany komunikat oraz samych odbiorców.

Zajęcia edukacyjne

Rozpoczęcie (15 minut)

Instrukcje dla prowadzącego

• Zwróć na siebie uwagę odbiorców pytaniem lub komentarzem dotyczącym istotnego tematu, obrazka itp. Na przykład: czemu poświęcone są dzisiejsze nagłówki mediów z całego świata? Jakie tematy zyskują popularność na Twitterze czy TikToku? Wyjaśnij, że są to różne rodzaje komunikacji.

• Przedstaw się i zaprezentuj cele warsztatu.

• Opcjonalnie: Wspomnij źródło materiałów wykorzystywanych podczas warsztatu (Tactical Tech).

• Wymień linki i materiały, do których uczestnicy zyskają dostęp na koniec zajęć.

• Zasugeruj podstawowe zasady funkcjonowania podczas warsztatu. Spytaj uczestników, czy chcieliby coś w twoich sugestiach zmienić bądź też zaproponować inne zasady. Upewnij się, że wszyscy rozumieją i akceptują podstawowe zasady zajęć. Konretne propozycje dotyczące podstawowych zasad obowiązujących na warsztatach znajdziesz pod tym linkiem: Przewodnik Prowadzącego ETI w dziale "Prowadzenie warsztatów".

• Jeżeli to konieczne, ustal dynamikę pracy w zespołach. Wyjaśnij na przykład, że przez cały warsztat uczesnicy będą współpracować w ramach tych samych zespołów.

Instrukcje

• Zaaranżuj szybką rundę prezentacji ze strony uczestników, prosząc ich, by odpowiedzieli na kilka pytań (opowiedzieli coś) o nich samych, o ich pracy i oczekiwaniach wobec warsztatów. Poza tym można też ich spytać:

  • Czy dowiedziałeś się dziś o czymś z jakiejś konkretnej platformy? O czym?
  • Czy zazwyczaj w ten sposób pozyskujesz wiadomości?

• Możesz też w ramach przełamywania lodów zaproponować ćwiczenie, które obudzi w uczestnikach kreatywność i zachęci ich do interakcji między sobą poprzez rysowanie odpowiedzi czy pomysłów na wirtualnej tablicy - badź też, jeśli zajęcia odbywają się offline, do tego, by wstali i wykonali określoną czynność (niech na przykład zakomunikują coś o sobie samych innemu uczestnikowi zajęć). Możesz zachęcić ich do komunikacji, aby wczuli się w atmosferę warsztatu. Zainspiruj się propozycjami w części "przełamywanie lodów" pod tym linkiem: Przewodnik Prowadzącego ETI.

Opowiadanie o śledztwie (45 minut)

Narzędzia / Materiały

• Opowiadanie o śledztwie: szablony ćwiczeń (sekcja: "Śledztwo, nad którym pracowałeś") do ściągnięcia/wydruku bądź wypełnienia online;
• Inna możliwość: udostępniona tablica wirtualna wraz z szablonem (Miro, Mural, itd.)
• Kartki papieru, karteczki samoprzylepne, długopisy (jeżeli zajęcia prowadzone są offline)

Instrukcje

[5 minut]

• Każdego uczestnika poproś, aby pomyślał o jednym projekcie śledczym, nad którym pracowali, a którego rezultaty zakomunikowano i rozpowszechniono publicznie (np. w gazecie, w serwisie interentowym, w programie radiowym itd..).

• Jeżeli któryś z uczestników nie pracował jeszcze nad takim projektem, niech pomyślą o śledztwie, z którym się zaznajomili i które im się spodobało.

• Każdego z uczestników poproś o odpowiedź na następujące pytania w związku z wybranym śledztwem poprzez wypełnienie załączonego szablonu:

  • O jakim śledztwie / projekcie badawczym informowałem? (bądź też "informowano", jeżeli dana osoba nie była jego autorem)
  • Jakiego rodzaju informacje i ustalenia przekazywałem?
  • W jaki sposób komunikowałem tę informację??
  • W jakim celu to robiłem?
  • Do kogo kierowałem mój przekaz? Jakich miałem odbiorców?

• UWAGA: Uczestnicy powinni wspominać wyłącznie o sytuacjach, o których mogą bezpiecznie opowiadać bez ujawniania informacji o charakterze poufnym.

[5 minut] Podsumowanie

• Poproś jednego lub dwoje ochotników, aby podzielili się swoimi odpowiedziami.

• Poproś uczestników, aby zachowali sporządzone notatki na później, ich przykłady przydadzą się bowiem przy dalszym etapie warsztatu.

• Zwróć uwagę na to, że choć niektóre odpowiedzi mogą w tym momencie wydawać się do siebie podobne, przy okazji kolejnych sesji pomogą uwidocznić brakujące elementy i przemyśleć zastosowane przez uczestników strategie i metodologie komunikacji.

• Nie ma czegoś takiego jak "zła odpowiedź".

Narzędzia / Materiały

• Slajdy do prezentacji w programie PowerPoint albo przygotowane zawczasu plansze na tablicę typu flipchart (w przypadku warsztatów offline)

Instrukcje

• W ramach rozwinięcia poprzedniego ćwiczenia przygotuj prezentację poświęconą najistotniejszym podstawom komunikacji i temu, jak ważne jest opowiadanie o śledztwach. W przerwach między omawianymi punktami pozwól uczestnikom podzielić się własnymi przemyśleniami i doświadczeniami.

• Czym jest komunikacja? –To akt przekazywania informacji przez jedną osobę drugiej osobie lub w ramach grupy osób przy wykorzystaniu różnorodnych środków.

  • Podkreśl znaczenie informacji, nie zaś metod jej przekazywania, te bywają bowiem rozmaite, o czym przekonamy się podczas warsztatu.
  • Przedstaw kilka przykładów w oparciu o przypadki zaprezentowane przez uczestników w poprzednim ćwiczeniu.

• Kto może komunikować? – Wszyscy jesteśmy twórcami komunikacji i jesteśmy w stanie nauczyć się skutecznego komunikowania na różne sposoby.

• W jaki sposób możemy komunikować? – Wspomnij o niektórych z metod, którymi uczestnicy podzielili się podczas poprzedniego ćwiczenia, i dodaj nowe przykłady.

• Dlaczego tak istotne jest, by opowiadać o rezultatach śledztw? – Co się dzieje, kiedy o nich nie opowiadamy?

  • Wspomnij, że nasze milczenie pociąga za sobą ryzyko nadużyć, braku działań lub reakcji czy też braku rozwiązań.
  • Podkreśl na przykład, jak komunikacja łączy osoby prowadzące śledztwa z ich odbiorcami i tworzy poczucie wspólnoty, które nam jako społeczeństwu przydaje siły.

• Jakie przeciwności czyhają na nas przy próbie komunikacji? – Wymień kilka możliwych przeciwności, jak na przykład:

  • brak jasno zdefiniowanego grona odbiorców,
  • brak zasobów bądź umiejętności komunikacji,
  • ograniczony dostęp do odbiorców / ograniczone reakcje / ograniczone zaangażowanie,
  • publiczna krytyka, pogróżki i prześladowanie,
  • niewłaściwe zgranie w czasie (timing) itd.

• Omów zależności między kluczowymi dla tego warsztatu pojęciami: Komunikacją i Narracją.

  • Podkreśl, że "komunikowanie" lub "komunikacja" to akt dzielenia się informacjami, podczas gdy "narracja" odnosi się do tego, w jaki sposób przekazujemy tę informację.
  • Obydwa pojęcia i związane z nimi działania znajdują zastosowanie w tym warsztacie, a jego uczestnicy będą wspólnie ćwiczyć się w istniejących między nimi zależnościach.

MATERIAŁY:

• Artykuł: "Communicating with a Purpose: Investigative Storytelling", w oparciu o wystąpienie Nurii Tesón z Tactical Tech na konferencji "Investigation is Collaboration" w sierpniu 2021.
• Konferencyjne slajdy z prezentacji "Communicating with a Purpose: Investigative Storytelling" Nurii Tesón z Tactical Tech na konferencji "Investigation is Collaboration" w sierpniu 2021.
• Nagranie sesji konferencyjnej "Communicating with a Purpose: Investigative Storytelling" Nurii Tesón z Tactical Tech na konferencji "Investigation is Collaboration" conference w sierpniu 2021.

Narzędzia / Materiały:

• Opowiadanie o śledztwie: szablony ćwiczeń (sekcja: "Śledztwo, nad którym pracowałeś" oraz nowa sekcja "Praca zespołowa: jakbyście opowiedzieli o tym śledztwie?" (online lub wydruk)
• Udostępniona przestrzeń w chmurze lub wirtualna tablica z szablonami (Miro, Mural, itp. - w wypadku warsztatu online)
• Wirtualne podgrupy (breakout rooms) (w przypadku warsztatu online) bądź odrębne części pomieszczenia/stoły (warsztaty offline)
• Kartki papieru, karteczki samoprzylepne, długopisy (wasztaty offline)
• Slajdy, plansze na tablicę typu flipchart z zawczasu wypisanymi wskazówkami/przypominajkami na czas podsumowania (patrz niżej: "Sprawozdanie").

Instrukcje

[15 minut]

• Podziel uczestników na małe zespoły 3-5 osób w zależności od łącznej liczebności grupy. Powstałe zespoły powinny współpracować w tym samym składzie aż do końca warsztatu.

• Zasugeruj, by każdy zespół w ramach swoich działań przydzielił członkom konkretne zadania - osoby notującej, osoby pilnującej czasu, osoby prezentującej itd. (role mogą podlegać rotacji).

Przekaż zespołom następujące polecenia:

• W ramach zespołu wybierzcie jeden z tematów badawczych bądź śledztw wymienionych przez członków waszego zespołu w poprzednim ćwiczeniu indywidualnym - będzie to przypadek, nad którym będziecie pracować zespołowo do końca warsztatu.

• W oparciu o wybrany przypadek odpowiedzcie na pytanie:

  • Jakbyście opowiedzieli o tym śledztwie?

  • Wypiszcie poszczególne kroki, potrzeby i inne względy, o których bedziecie musieli pamiętać, chcąc opowiedzieć o waszym śledztwie i jego ustaleniach. Jeżeli chodzi o projekt, który doczekał się już publikacji, rozwińcie temat ponad to, co dotychczas udało się w nim osiągnąć.

• Pytania pomocnicze: O czym zazwyczaj pamiętasz,kiedy postanawiasz opowiedzieć o swoim śledztwie/badaniach/ustaleniach? Czy niczego nie przegapiłeś? A jeżeli tak, to co i dlaczego?

• Zastanówcie sie nad wszelkimi kwestiami dotyczącymi planowania, platform, narracji, przeciwności i wątpliwości, a następnie spiszcie je, by podzielić się nimi z resztą uczestników podczas sprawozdawania.

[10 minut] Podsumowanie

• Przedstawiciele każdego z zespołów podsumowują ich odpowiedzi, maksymalnie 2 minuty na zespół.

Pytania naprowadzające w fazie sprawozdawania:

• Czy zastanawialiście się nad tym, co chcecie poprzez swoje śledztwo osiągnąć? Nie chodzi o cel samej komunikacji, ale o cel śledztwa.

• Czy opowiadanie o śledztwie i związanym z nim materiale dowodowym dopomoże w ośiągnięciu celu czy też zamiaru śledztwa? Jeśli tak, to w jaki sposób?

Na podsumowanie ćwiczenia przedstaw parę istotnych obserwacji, na przykład:

• Opowiadanie o śledztwie oznacza "Narrację o śledztwie" - to jest zbieranie materiału dowodowego i budowanie z tych dowodów (dokumentacji, zeznań, świadectw itd.) narracji z określonym ZAMIAREM. Zwróć uwagę, że o zamiarze, celach czy intencjach będziemy mówić w kolejnej sekcji zajęć.

• Budowa podejścia narracyjnego wokół dociekań/śledztwa musi stanowić element planu komunikacji , szczególnie jeśli celem jest publiczne rozpowszechnienie materiałów dowodowych, aby odnieść się do problemu, zwiększyć jego świadomość itd.

• Komunikacja nie przebiega linearnie. To raczej proces cyrkularny i tak powinna być rozplanowana.

• Czasem przyjdzie wam rozważyć gromadzenie dowodów ad hoc w celu zakomunikowania tego, na czym wam zależy, kiedy indziej zaś będziecie zbierać dowody, aby nadać kształt procesowi narracji (lub też narracji już istniejącej). Zależy to od materiału dowodowego, jaki zdołaliście zgromadzić, a także od wyznaczonych sobie celów.

• Niezależnie od sytuacji, powinniście wziąć pod uwagę zarówno cele, jakie pragniecie osiągnąć poprzez swoje śledztwo i opowieść o nim, jak i odbiorców, do których pragniecie dotrzeć.

• Ważne jest, by od początku miec na względzie opowieść o swoim śledztwie/swoich materiałach dowodowych i by zastanowić się nad sposobem komunikowania dowodów zbieranych w przyszłości (na przykład: zbiory danych, obrazki, próbki z badań terenowych itp.)

• Opowiadanie o śledztwie to rodzaj narracji, który może posłużyć do komunikowania nie tylko ostatecznych dowodów i rezultatów śledztwa, ale również samego procesu prowadzenia śledztwa i jego metodologii. Proces gromadzenia materiału dowodowego i tworzenia z tego materiału "opowieści" jest równie istotny jak ustalenia śledztwa. Jest to również kwestia transparentności, inni zaś mogę w ten sposób uczyć się od was i wykształcić zaufanie w wobec waszego procesu śledczego.

Identyfikowanie celów i odbiorców (1 godzina 10 minut)

Narzędzia / Materiały:

• Slajdy lub plansza na tablicę typu flipchart z krótką prezentacją.

Instrukcje

Na początek przypomnij uczestnikom przebieg poprzedniej sesji (szczególnie jeśli w międzyczasie zarządziłeś przerwę):

• Opowiadanie o śledztwie oznacza przekształcanie komunikowania dowodów w narrację o określonym celu:

  • Dlaczego prowadzisz to śledztwo?
  • Co w ramach tego śledztwa starałeś się osiągnąć?
  • W jaki sposób komunikacja może pomóc w osiągnięciu tego celu?
  • Od tej pory mówić będziemy o ZAMIARACH bądź też CELACH opowiadania.

• Upewnij się, że odbiorcy rozumieją, że świadomość celu, jaki chcą osiągnąć, pomoże im w jego osiągnięciu, nawet jeśli po drodze przydarzy się coś nieoczekiwanego.

• Aby komunikować się skutecznie, muszą wpierw te zamiary czy też cele zidentyfikować.

Narzędzia / Materiały:

• Opowiadanie o śledztwie: szablony ćwiczeń - plik Word, a także notatki z poprzednich ćwiczeń oraz sekcja "Praca zespołowa: Identyfikacja celów" (online lub wydruk)
• Udostępniona przestrzeń w chmurze lub wirtualna tablica z szablonami (Miro, Muralitp. - w przypadku warsztatu online)
• Wirtualne podgrupy (breakout rooms) (w przypadku warsztatu online) bądź odrębne części pomieszczenia/stoły (warsztaty offline)
• Kartki papieru, karteczki samoprzylepne, długopisy (warsztaty offline)
• Slajdy, plansze na tablicę typu flipchart z zawczasu wypisaną treścią na czas podsumowania (patrz niżej: "Sprawozdanie").

Instrukcje

[10 minut]

• Uczestnicy powracają do swoich zespołów (tych samych, co poprzednio)).

• W oparciu o poprzednie ćwiczenie i wybrany przez nich do omówienia przypadek, każdy z zespołów skupi się na odpowiedzi na następujące pytanie:

  • Co chcecie osiągnąć poprzez opowiedzenie o swoim śledztwie? Jakie są wasze CELE KOMUNIKACYJNE?

• Każdy zespół wyznaczy osobę notującą, aby zapisywała odpowiedzi.

[10 minut] Podsumowanie

• Przedstawiciele każdego z zespołów podsumowują ich odpowiedzi, maksymalnie 2 minuty na zespół.

• Dopilnuj, by uczestnicy zidentyfikowali przynajmniej cele wymienione poniżej. Jeśli tak się nie stanie, sam uzupełnij braki i zaproponuj przykłady powiązane z przypadkami/śledztwami, o których opowiadali uczestnicy. Oto propozycje celów:

  • zwiększenie świadomości
  • mobilizacja
  • poinformowanie opinii publicznej, zwrócenie uwagi na nieprawidłowości
  • wezwanie do: skierowania sprawy do sądu, zmuszenia rządu do działań legislacyjnych, zaprzestania nieprawidłowości
  • uzdrowienie sytuacji
  • zgromadzenie funduszy dla ofiar bądź w celu kontynuacji działań śledczych
  • udostępnienie informacji innym dziennikarzom śledczym: przygotowanie gruntu kolejnym osobom, które popchną sprawę naprzód, umożliwienie korzystania z danych przez innych dziennikarzy śledczych
  • pociągnięcie winnych do odpowiedzialności
  • skontrowanie dominującej narracji
  • ...

• Wskaż, że to przykłady kilku możliwych celów, lecz że w rzeczywistości jest ich o wiele więcej i konieczny jest namysł nad tym, które z nich sprawdzą się w danym kontekście.

[5 minut] Zalecany czas na odpoczynek

• Moment na relaks lub pogawędki przed początkiem następnej sesji. Może to być choćby zabawny filmik z niesamowitymi golami w kontekście nieoczekiwanych osiągnięć - chodzi o to, by uczestnicy odrobinę się rozluźnili.

Narzędzia / Materiały:

• Opowiadanie o śledztwie: szablony ćwiczeń - plik Word, a także notatki z poprzednich ćwiczeń oraz sekcja "Praca zespołowa: Identyfikacja odbiorców" (online lub wydruk)
• Udostępniona przestrzeń w chmurze lub wirtualna tablica z szablonami (Miro, Muralitp. - w przypadku warsztatu online)*
• Wirtualne podgrupy (breakout rooms) (w przypadku warsztatu online) bądź odrębne części pomieszczenia/stoły (warsztaty offline)
• Kartki papieru, karteczki samoprzylepne, długopisy (warsztaty offline)
• Slajdy, plansze na tablicę typu flipchart z zawczasu wypisaną treścią na czas podsumowania (patrz niżej: "Sprawozdanie").

Instrukcje

• Na początek postaw następujące pytanie naprowadzające:

  • Co i komu musisz zakomunikować, aby osiągnąć swój cel?

• W zależności od odpowiedzi udzielanych przez uczestników w poprzednim ćwiczeniu, możesz też poruszyć dodatkowe kwestie, bądź to w charakterze refleksji, bądź też jako bezpośrednie pytania do uczestników:

  • Co braliście pod uwagę w chwili decyzji o tym, do kogo się zwracacie?
  • Czy w ogóle temat odbiorców wcześniej pojawił się w dyskusji?
  • Czy też może zwracaliście się do niesprecyzowanych mas?

[10 minut]

• Uczestnicy powracają do swych zespołów. - Mając na uwadze powyższe pytania i ten sam co wcześniej przypadek, poleć zespołom, by:

• Zadecydowały - DO KOGO chcecie się zwrócić, kto jest waszym odbiorcą.

• Wytłumaczyły - DLACZEGO chcą dotrzeć do tych akurat grup odbiorców.

  • Rozważyły zmianę celów (wraz z rozwojem sytuacji) dla lepszego dopasowania celów i odbiorców.

• Odpowiedzi na pytania DO KOGO i DLACZEGO należy wpisać w udostępnione szablony, w kolumnach sąsiadujących z CELAMI.

[15 minut] Podsumowanie

• Przedstawiciele każdego z zespołów otrzymują po 1 minucie na prezentację ich odpowiedzi, w której uwzględniają następujące aspekty:

  • DO KOGO (zidentyfikowane grono odbiorców);
  • DLACZEGO (dlaczego chcą się do nich przebić ze swoim przekazem);
  • CEL (czy któryś z pierwotnych celów trzeba było zmienić, czy też nie).

Podsumuj ćwiczenie, kładąc nacisk na następujące aspekty:

• Odbiorcy to ludzie, którym chcecie opowiedzieć o swoim śledztwie - w zależności od tego, co chcecie przez to osiagnąć.

• W chwili DEFINIOWANIA GRONA ODBIORCÓW warto wziąć pod uwagę następujące aspekty:

  • ich związek z waszym śledztwem bądź też z miejscme, gdzie doszło do nieprawidłowości;
  • czy zwracacie się do na wskroś lokalnej bądź ustalonej grupy odbiorców;
  • czy też - wręcz przeciwnie - wasze przesłanie może zainteresować szersze grono odbiorców, niezawężone do specyficznej bądź też wyspecjalizowanej grupy.

• Czy uczestnicy wzięli pod uwagę miejsce, gdzie doszło do nieprawidłowości? Czy sprawa ma charakter na wskroś lokalny? - Zwróć uwagę na potencjalny ZASIĘG śledztwa na bardzo lokalna skalę.

• Pokrótce wspomnij o następujących typach odbiorców:

  • Grono otwarte: jeśli nie zostało jakoś zdefiniowane
  • Grono zamknięte lub wyspecjalizowane: kiedy chodzi o zidentyfikowaną, konkretną grupę, np. hakerów, obrońców środowiska, naukowców
  • Zasięg: lokalny, krajowy, międzynarodowy
  • Wybrani odbiorcy: ci, do których chcemy dotrzeć bezpośrednio
  • Szersze grono odbiorców: osoby być może "spoza naszej bańki", które jednakowoż mogą zaciekawić się naszym śledztwem, materiałem dowodowym itd.

• Jeżeli w poprzedniej sekcji w ramach chwili odprężenia pokazałeś filmik o niesamowitych golach, możesz przypomnieć teraz uczestnikom o niespodziewanych osiągnięciach. Na tej samej zasadzie mogą oni dotrzeć do odbiorców spoza przewidzianego grona. Może to służyć zarazem za wprowadzenie do kolejnego ćwiczenia.

Instrukcje

Zagaj dyskusję między wszystkimi uczestnikami warsztatów w oparciu o poniższe punkty:

• Życie w zglobalizowanym świecie pociąga za sobą podobne zmartwienia. Bardzo lokalna sprawa może zdobyć międzynarodowy rozgłos, toteż zastanów się nad docelowym gronem odbiorców, ale zarazem pozwól sobie na śmiałe marzenia.

• Udostępnij i obejrzyj wspólnie z uczestnikami następujący filmik: Tureccy mężczyźni w spódnicach (lub też wybierz jakikolwiek inny filmik, który może zaciekawić twoją grupę), aby zobaczyli, jak lokalny temat może zyskać sobie międzynarodowy rozgłos.

• Przed ogłoszeniem przerwy pozwól uczestnikom na chwilę pogawędki. Zachęć ich, by podzielili się związanymi z tematem własnymi doświadczeniami bądź też wiedzą.

Formaty i kanały komunikacji (1 godzina 10 minut)

Narzędzia / Materiały:

• Slajdy bądź plansze na tablice flipchart na potrzeby prezentacji.

Instrukcje

Przygotuj i wygłoś prezentację zawierającą następujące elementy, jednocześnie angażując uczestników poprzez pytania związane z ich dotychczasową pracą zespołową:

• WSZYSCY jesteśmy urodzonymi mówcami.

• INTENCJA śledztwa, CELE opowieści o nim oraz GRONO ODBIORCÓW, do których uczestnicy warsztatów będą się zwracać, przesądzą o rodzaju NARRACJI, ale możliwe też, że zależność ułoży się w drugą stronę.

• Komunikacja nie ma charakteru linearnego, a cyrkularny. – Po zidentyfikowaniu INTENCJI i CELÓW i wybadaniu grona odbiorców należy dostosować do nich swą narrację.

• Wykorzystaj przykłady podawane przez uczestników we wcześniejszych ćwiczeniach indywidualnych i grupowych, aby podkreślić sposoby komunikacji:

  • Jaki rodzaj komunikacji zastosowali w przypadku jakiego konkretnie tematu?
  • Czy było to skuteczne? Dlaczego?

• Wprowadź różnorodne formaty i dynamiki komunikacji:

  • Format / Narracja: nagrania audio, teksty pisane, materiały wizualne (film, fotografia, grafika, ilustracje...), muzyka, sztuka (rzeźby, instalacje), formy łączone itp.
  • Dynamiki / Kontakty z odbiorcami: oparte na uczestnictwie/działaniu, narracje oparte na działaniach zakłócających, kampanie, zagłuszanie kultury (culture jamming), crowdsourcing itp.

Narzędzia / Materiały:

• Opowiadanie o śledztwie: szablony ćwiczeń - plik Word zawierający notatki z poprzednich ćwiczeń oraz nową sekcję "Formaty i dynamiki komunikacji"
• Udostępniona przestrzeń w chmurze lub wirtualna tablica z szablonami (Miro, Muralitp. - w przypadku warsztatu online)
• Wirtualne podgrupy (breakout rooms) (w przypadku warsztatu online) bądź odrębne części pomieszczenia/stoły (warsztaty offline)
• Kartki papieru, karteczki samoprzylepne, długopisy (warsztaty offline)

Instrukcje

[15 minut]

• Uczestnicy warsztatu ponownie łączą się w zespoły.

• Każdy zespół wyznacza osobę do prowadzenia notatek oraz osobę, która będzie przemawiać/przedstawiać ich ustalenia.

• Zadanie:

  • Przeanalizować pracę, którą wykonali do tej pory, i wybrać najbardziej adekwatne formaty w celu opowiedzenia o śledztwie swym odbiorcom, a następnie wyjaśnić, dlaczego dokonali takiego akurat wyboru.

• Pomysły należy wypisać w udostępnionym uczestnikom dwukolumnowym szablonie.

[10 minut] Podsumowanie

• Przedstawiciele każdego zespołu otrzymują po 1 minucie na przedstawienie ich odpowiedzi.

• Przyglądaj się i każdemu z uczestników przedstaw feedback:

  • Czy skorzystali z jednego formatu, czy może z kilku różnych?
  • Ilu z nich wzięło pod uwagę kontakt z odbiorcami? Czy w odbiorcach widzieli raczej pasywnych obserwatorów (czytelników, widzów), czy też uczestników?

• Wspomnij o formatach, któych uczestnicy najwyraźniej mogli nie wziąź pod uwagę, i o wpływie przyjętego formatu na dynamikę i kontakt w relacjach z odbiorcami.

• Podziel się radami co do tego, jak różne formaty mogą wpływać na konsumentów dostarczanych informacji - posłuży to jako pomost do kolejnego ćwiczenia.

[5 minut] Zalecany czas na odprężenie

• Ćwiczenie odprężające albo krótka przerwa. Może to być choćby filmik z występu ukazujący praktyki partycypacyjne albo też muzyka. Celem jest relaks i nauka, niech ani minuta nie idzie na marne.

Narzędzia / Materiały

• Slajdy do prezentacji w programie PowerPoint albo przygotowane zawczasu plansze na tablicę typu flipchart (w przypadku warsztatów offline)

Instrukcje:

Przygotuj i wygłoś krótką prezentację, w której dokonasz przeglądu formatów i kanałów komunikacji: werbalnych, niewerbalnych, pisemnych i wizualnych. Należy przy tym uwzględnić następujące punkty:

• Wybory metod komunikacji warunkowane są zarówno biologicznie, jak i względami kulturowymi. Warunkować je będą również możliwości działania w środowisku prowadzącego śledztwo dziennikarskie czy też w środowisku wybranego grona odbiorców i wybrane cele - albo i jedno, i drugie..

• Percepcja wizualna oraz słuch odgrywają kluczową rolę w interakcjach społecznych. W komunikacji międzyludzkiej istotny jest też dotyk, przeprowadza się również eksperymenty, w ramach których w pokazy kinowe angażuje się doznania zapachowe bądź muzykę na żywo.

  • Chociażby opowiadanie o zanieczyszczonej wodzie może uwzględniać pobieranie bądź analizy próbek wody wraz z przedstawicielami dotkniętych tym problemem społeczności.

• Do przekazywania wiadomości można wykorzystywać praktyki partycypacyjne, jak choćby występy teatrów ulicznych lub inne formy sztuki.

• Każdy format ma swoje wady i zalety i należy go kształtować przy uwzględnieniu celu i grona odbiorców, i tym razem stosując podejście nie linearne, a cyrkularne.

• Zalety poszczególnych formatów:

  • Werbalny : Mówiąc bądź posługując się językiem migowym, możemy komunikować jasne idee, a innym łatwo jest nas zrozumieć. Ważne, aby wystrzegać się słów bez znaczenia i "wypełniaczy".
  • Niewerbalny : komunikujemy innym informacje z wykorzystaniem mowy ciała, gestów i mimiki twarzy.
  • Pisemny : pragmatyczne dążenie do prostoty.
  • Wizualny : fotografie, sztuka, rysunki, szkice, schematy i wykresy mogą służyć przekazywaniu informacji. Jeśli komnikujesz się z wykorzystaniem środków wizualnych, dobrze je tak, by stanowiły wartość dodaną do twojego komunikatu.

• Łączenie formatów może w komunikacji dopomóc lub zaszkodzić.

  • Miej to na względzie i decyduj w oparciu o kontekst, odbiorców i zamiary/cele.
  • Niekiedy większa liczba formatów i kanałów komunikacji może umożliwić dotarcie do rozmaitych grup o różnorakich zainteresowaniach, kiedy indziej zaś, jeśli nie ma możliwości jakościowej rozbudowy komunikatów bądź też kontynuowania komunikacji wszystkimi kanałami, może skutkować rozwodnieniem przekazu.

Narzędzia / Materiały

• Wirtualne tablice (Miro, Muralitp.) bądź wybrana aplikacja do fiszek (w przypadku warsztatu online).
• Wirtualne podgrupy (breakout rooms) (w przypadku warsztatu online) bądź odrębne części pomieszczenia/stoły (warsztaty offline)e.)
• Kartki papieru, karteczki samoprzylepne, długopisy (warsztaty offline).

Instrukcje

[15 minut]

• Uczestnicy ponownie łączą się w zespoły. - W oparciu o wcześniejsze rozmowy w grupie na temat wybranego przypadku śledczego, każda grupa ma za zadanie:

  • Wybadać możliwe formaty i kanały komunikacji i przygotować następujące fiszki:
  1. Z boku (lub u góry strony) dopiszcie nazwę formatu, na przykład WIDEO.

  2. Po przeciwnej stronie (lub poniżej formatu) napiszcie, jak wyraża on przekaz, zwracając uwagę na to:

     • na co oddziałuje, np. na wzrok, słuch, węch, smak, dotyk, emocje, intelekt,
     • na czym polega wartość dodana danego formatu, np. dostępność, zwięzłość, prostota, interaktywność, trafność, niezawodność.

[10 minut] Podsumowanie

• Po powrocie do sali plenarnej uczestnicy mogą pobawić sie z rozmaitymi formatami i wyborami, jakich dokonali, porównać karty i uzupełnić je o więcej szczegółów.

*W podsumowaniu ćwiczenia zwróć uwagę na następujące sprawy:

• Kluczem w komunikacji jest zrozumienie tego, co porusza waszych odbiorców: co najbardziej do nich trafia?
• Podczas prowadzonego śledztwa pamiętajcie o tym, by zebrać dane, świadectwa, filmy, fotografie bądź innego rodzaju dowody, których będziecie mogli użyć dla zakomunikowania rezultatów waszego śledztwa i które mogą wzbudzić zainteresowanie waszych odbiorców.
• Realistycznie oceniajcie własne zdolności: jakie macie zasoby i możliwości komunikowania się z waszymi odbiorcami?

Platformy i zasoby komunikacyjne (20 minut)

Narzędzia / Materiały

• Slajdy do prezentacji w programie PowerPoint albo przygotowane zawczasu plansze na tablicę typu flipchart (w przypadku warsztatów offline)

Instrukcje:

Przygotuj i wygłoś krótką prezentację, w której zawrzesz:

• Przykłady różnych narracji w różnych formatach, udostępnianych poprzez różne platformy czy sceny. Optymalnie byłoby dobrać szeroką gamą przykładów z różnych regionów i dotyczących różnych tematów albo też skupić się na sprawach o istotnym znaczeniu dla uczestników.

• Zauważ, że czynimy rozróżnienie między FORMATEM, z którego korzystamy dla przekazania informacji (opowiedzenia o sprawie) i tym, gdzie ją umieścimy: KANAŁEM/sceną/platformą, z jakiej korzystamy, aby ją udostępnić i rozpowszechnić.

• Różne formaty mogą pasować do tego samego kanału/sceny,jeden format może pasować do więcej niż jednego kanału/sceny itd.

• Zwróć uwagę na to, jak tradycyjne media polegają na mediach społecznościowych i się do nich adaptują, co wpływa na kształt formatów i platform, poprzez które komunikują one swój przekaz.

• Podaj użyteczne przykłady zaadaptowania do rozmaitych scen i platform, które zmuszałyby odbiorców do nieszablonowego myślenia. Upewnij się, że przykłady pasować będą do języka lub języków, którymi władają uczestnicy, oraz ich kontekstu. Postaraj się znaleźć przypadki z:

  • Mediów społecznościowych: Twittera, TikToka, Facebooka, Mastodona;
  • Mediów tradycyjnych: telewizji, radia, blogów, czasopism specjalistycznych;
  • Działań ulicznych: zazwyczaj zyskują one rozgłos i uwagę za pośrednictwem mediów społecznościowych
  • Kampanii: orędownictwa, projektów edukacyjnych, dążeń do zmiany zasad postępowania itp.;
  • Performansów artystycznych: teatru ulicznego, koncertów;
  • Obiegu artystycznego: galerii, muzeów, wystaw online

• Zachęć uczestników do podzielenia się własnymi doświadczeniami bądź znanymi im przykładami, tym samym posuwajć dyskusję ku kolejnej sekcji.

Instrukcje:

• Poprowadź krótką dyskusję skupiającą się na tym, jak identyfikowanie własnych potrzeb w kontekście opowiadania o własnym śledztwie stanowi kluczowy element planowania komunikacji danych i innych ustaleń. W każdym przypadku wyglądać to będzie nieco inaczej.

• Zaproponuj uczestnikom, by wskazali zasoby (umiejętności, narzędzia, świadomość itp.), których im brakuje, gdy przychodzi do opowiadania o prowadzonych przez nich śledztwach.

  • Poproś, by skupili się i *podzielili własnymi doświadczeniami, o ile to możliwe, a jeżeli nie - by wyobrazili sobie potencjalne scenariusze** w oparciu o prowadzone do tej pory ćwiczenia.

  • Mogą też zapragnąć skorzystać w tym miejscu z notatek na własnych arkuszach ("Refleksja indywidualna: Śledztwo, nad którym pracowałeś / które ci się spodobało") opracowanych na początku warsztatu i dopisać coś do wcześniejszej listy.

  • Mogą wskazać dowolne zasoby (na przykład budżet, umiejętności, czas...) jako powód powstrzymujący ich przed zakomunikowaniem swojego śledztwa.

• Gwoli ułatwienia dyskusji zachęć uczestników, by podzielili się ze sobą nawzajem poradami bądź też opowiedzieli o przeciwnościach, jakich do tej pory doświadczyli, i spróbowali zyskać sobie sprzymierzeńców.

• Wspieraj rozwój dyskusji dodatkowymi przykładami i poradami.

Zakończenie (10 minut)

Instrukcje

• Zakończ warsztat i podsumuj jego elementy.

• Przeprowadź szybki przegląd sesji. Każdy z uczestników niech wskaże:

  • jedną rzecz z sesji, która wydała im się bardzo dobra, oraz
  • jedną rzecz, którą następnym razem należałoby udoskonalić.

• Zachęć uczestników do zadania nurtujących ich wciąż pytań bądź też podzielenia się ostatnimi wskazówkami.

• Jeśli wyda się to użyteczne, podaj namiary na siebie, a także ewentualne informacje co do kontynuacji kontaktu.

• Podpowiedz też uczestnikom, by przy okazji komunikacji zastanowili się nad kwestiami bezpieczeństwa we własnej pracy i zaproś ich do zapoznania się z zasobami ETI poświęconymi bezpieczeństwu (np. "Safety First Guide"; "Risk Assessment Is a Mindset, Not a Checklist").

Skontaktuj się z nami

Daj znać zespołowi Exposing the Invisible, jeżeli:

• masz jakieś pytania na temat tego warsztatu i wskazówek co do jego prowadzenia,

• korzystasz z tego planu warsztatu i chciałbyś podzielić się wrażeniami i sugestiami, które mogłyby pomóc w jego udoskonaleniu,

• dostosowujesz plan warsztatu do konkretnego kontekstu i pragniesz podzielić się z nami efektem,

• pragniesz zasugerować nowe ćwiczenia, wskazówki bądź przykłady, które można by dodać do tego warsztatu,

• chcesz podzielić się z nami swoją wiedza fachową i podjąć współprace przy opracowywaniu i testowaniu nowych warsztatów.

Kontakt: eti@tacticaltech.org (GPG Key / fingerprint: BD30 C622 D030 FCF1 38EC C26D DD04 627E 1411 0C02).

Twórcy i licencja

CC BY-SA 4.0

Materiał stworzony w ramach projektu Exposing the Invisible autorstwa Tactical Tech i udostępniony na licencji Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe

• Autorka warsztatu: Nuria Tesón

• Projekt szkoleniowy: A. Hayder

• Redakcja i treść: Christy Lange, Laura Ranca, Wael Eskandar

• Projekt graficzny: Yiorgos Bagakis

• Opracowanie strony internetowej: Laurent Dellere, Saqib Sohail

• Koordynacja projektów i nadzór: Christy Lange, Laura Ranca, Lieke Ploeger, Marek Tuszynski, Safa Ghnaim, Wael Eskandar

To narzędzie zostało opracowane jako część Collaborative and Investigative Journalism Initiative (CIJI), współfinansowanego przez Komisję Europejską w ramach projektu pilotażowanego: "Supporting investigative journalism and media freedom in the EU" (DG CONNECT).

Ten tekst odzwierciedla poglądy autora i Komisja nie odpowiada za wykorzystanie informacji w nim zawartych.