Crowdsourcing informacji na potrzeby śledztwa

Ten warsztat zaznajamia uczestników z kluczowymi metodami, narzędziami, przykładami i rzeczami, o których należy pamiętać podczas planowania i prowadzenia kampanii crowdsourcingowej. Ukazuje on również zyskującą na znaczeniu rolę, jaką crowdsourcing odgrywa w procesie zbierania informacji przez dziennikarzy, aktywistów i badaczy, a także gromadzenia i weryfikowania dowodów, które rzucają światło na problemy dotykające społeczności na całym świecie.

Przebieg warsztatu

Początek (15 minut)

Instrukcje dla instruktora

• Przykuj uwagę uczestników, zadając pytanie lub komentując wydarzenie, zdjęcie, itp., istotne w odniesieniu do warsztatu.

• Przedstaw siebie oraz cele warsztatu.

• Opcjonalnie: Przedstaw źródło użytych w warsztacie materiałów (Tactical Tech.)

• Poinformuj uczestników o planie warsztatu.

• Zasugeruj podstawowe zasady, które będą obowiązywały podczas trwania warsztatu. Zapytaj uczestników, czy chcą je zmodyfikować lub dodać własne. Upewnij się, że wszyscy zrozumieli podane zasady i się z nimi zgadzają. Sugestie i wskazówki dotyczące ustalania zasad znajdziesz w Poradniku moderatora, w sekcji „Prowadzenie warsztatów.”

• Ustal dynamikę ćwiczeń grupowych. Na przykład, zdecyduj i przekaż uczestnikom, czy przez cały czas trwania warsztatu będą ćwiczyli zawsze w tych samych grupach.

Instrukcje

• Ułatw szybką prezentację uczestnikom warsztatu, zadając im kilka pytań dotyczących ich osoby, wykonywanej przez nich pracy, oczekiwań, jakie mają odnośnie warsztatu, itp.

  • Jeśli masz dużo czasu, możesz poprowadzić ćwiczenie crowdsourcingowe, zadając uczestnikom pytania odnoszące się do określonego tematu lub ich samych (np.: „Kto z was jest doświadczonym badaczem?”; „Kto z was umie projektować?”; „Kto z was zna się na bezpieczeństwie sieciowym?”; itp.)

• Jako alternatywę możesz przeprowadzić ćwiczenie na przełamanie lodów, rozbudzając kreatywność uczestników. Na przykład, prosząc ich, aby nanieśli swoje pomysły i odpowiedzi na tablicę (online) lub wykonali określone zadanie (offline). Dalsze przykłady znajdziesz w sekcji Przełamywanie lodów w Poradniku instruktora.

Wstęp do crowdsourcingu (35 minut)

Narzędzia / Materiały:

• Slajdy do prezentacji w power poincie (online) lub przygotowane wcześniej karty i flip-chart (offline)

Instrukcje

Przygotuj i zrób krótką prezentację, ujmując w niej:

• Krótki opis tego, czym jest crowdsourcing oraz tego jak powstał.

• Podaj przykłady akcji i projektów społecznych opartych na crowdsourcingu.

• Podkreśl punkty, które należy wziąć pod uwagę, korzystając z crowdsourcingu, w tym:

  • Zalety crowdsourcingu:

    • Umożliwia dostęp do dużych zasobów danych, dotąd niedostępnych dla organizatora kampanii crowdsourcingowej.
    • Angażuje różnorodne osoby
    • Oszczędza czas i ogranicza koszty
    • Umożliwia dalszą współpracę z osobami zajmującymi się podobnymi tematami.

  • Wady crowdsourcingu:

    • Może zostać zmanipulowany
    • Może wymagać wiedzy i dużych nakładów (np. na narzędzia, weryfikację zebranych danych, itp.)
    • Może nie przynieść żadnych pozytywnych rezultatów (sukces kampanii crowdsourcingowej zależy w dużym stopniu od aktywnego angażowania współpracowników).
    • Może być potencjalnym zagrożeniem dla organizatorów i współpracowników kampanii (np. podczas zbierania danych wrażliwych).

• Ważne, by każdy element kampanii crowdsourcingowej i związane z nim zagrożenie oceniać oddzielnie.

• Istnieją sposoby ograniczania ryzyka, lecz jeśli wad danej kampanii jest więcej niż zalet, należy rozważyć zastosowanie innej metody niż crowdsourcing.

• Przedstaw na przykładach, kto może korzystać z kampanii crowdsourcingowych i w jakim celu. Możesz wymienić: media, śledczych, obrońców praw, aktywistów, itd.

MATERIAŁY:

• Przygotowując tę sesję, skorzystaj z „Crowdsourcing: Dokument referencyjny – Sesja 1: Wstęp do zagadnienia” (pobierz plik PDF lub plik Word.

Narzędzia / Materiały:

• Współdzielona chmura lub tablica z szablonami: Miro, Mural, irp. (online)
• Cyfrowe break-out roomy (online) lub oddzielne przestrzenie / stoły (offline)
• Kartki papieru, kartki samoprzylepne, długopisy (offline)

*Instrukcje

[10 minut]

• Podziel uczestników na mniejsze grupy liczące od 3 do 5 osób. Zasugeruj, żeby ich członkowie wybrali ze swego grona osobę do sporządzania notatek, osobę do pilnowania czasu, prezentera (role można zmieniać), itp.

• Poproś członków grup, żeby zastanowili się nad:

  • Powodami, dla których różne podmioty interesują się zbieraniem dowodów poprzez crowdsourcing

• Na liście odpowiedzi mogą znaleźć się: dziennikarze, którzy chcą zebrać określone informacje zamieszczane w mediach społecznościowych lub próbują zaangażować w śledztwo obywateli; obrońcy praw lub organizacje strażnicze (watchdog) monitorujące określone problemy / wydarzenia i angażujące obywateli do zbierania informacji z nimi związanymi, itp.

• Uczestnicy mogą robić notatki na tablicy lub korzystając ze współdzielonych plików.

[10 minut] Podsumowanie

• Po upływie czasu przedstawiciel każdej grupy streści udzielone przez jej członków odpowiedzi. Przydziel po 1 minucie na prezentację.

• Z pomocą moderatora wszyscy uczestnicy warsztatu zastanowią się nad zaletami i wadami użycia crowdsourcingu w wymienionych przypadkach i zdecydują, czy ta metoda zbierania danych jest dla nich odpowiednia.

Przygotowanie kampanii crowdsourcingowej (45 minut)

Narzędzia / Materiały:

• Slajdy / flip-chart z instrukcjami do ćwiczeń.
• Współdzielona chmura lub tablica z szablonami: Miro, Mural, itp. (online)
• Cyfrowe break-out roomy (online) lub oddzielne przestrzenie / stoły (offline).
• Pojedyncze kartki papieru, kartki samoprzylepne, długopisy (offline).
• „Crowdsourcing: Szablony ćwiczeń”, sekcja „Ćwiczenie grupowe: Planowanie projektu crowdsourcingowego”, do uzupełnienia przez uczestników (online lub wydrukowane).

Instrukcje

[5 minut]

• Zrób krótką prezentację, uczulając uczestników na to, że przed rozpoczęciem kampanii crowdsourcingowej należy odpowiedzieć na kilka istotnych pytań. Pytania te, które możesz wykorzystać również podczas kolejnego ćwiczenia i dyskusji, brzmią:

  • Dlaczego decydujesz się na crowdsourcing?
  • Kim będą twoi współpracownicy?
  • Kto na tym skorzysta?
  • Co trzeba wziąć pod uwagę ze względów etycznych podczas zbierania dowodów tą metodą?
  • Jakie wiążę się z tym ryzyko?
  • Czy zebrane w ten sposób dane można zweryfikować?
  • Kto może zostać twoim partnerem lub współpracownikiem?
  • Co stanie się później z zebranymi danymi?
  • Czy należy dziękować za udział w kampanii i jak to robić?

[25 minut]

• Podziel uczestników na mniejsze grupy liczące od 3 do 5 osób. Ten podział będzie obowiązywał od tej pory przez wszystkie ćwiczenia, aż do zakończenia warsztatu.

• Przypomnij członkom grup, żeby wybrali ze swojego grona osobę do sporządzania notatek, osobę do pilnowania czasu, prezentera, itp.

• Poproś każdą grupę, aby wybrała pomysł / projekt (prawdziwy lub fikcyjny), do realizacji którego można zastosować crowdsourcing, skupiając się na trzech poniższych polach:

  1. śledztwo dziennikarskie,
  2. sytuacja kryzysowa wymagająca zbierania informacji,
  3. wzmacnianie odpowiedzialności publicznej.

• Grupy omówią swoje „projekty” crowdsourcingowe, zastanawiając się nad wymienionymi poniżej punktami praz krokami, jakie zdaniem członków należy w odniesieniu do nich podjąć.

  • Cele i intencje
  • Odbiorcy
  • Ryzyko i bezpieczeństwo
  • Kwestie etyczne
  • Wiarygodność zebranych informacji
  • Ewentualni współpracownicy
  • Efekty końcowe
  • Podziękowania

• Członkowie grup będą nanosili swoje odpowiedzi i uwagi na szablony, które otrzymują (patrz sekcja „Materiały”).

[15 minut] Podsumowanie

• Back in the main group/room, groups present the results of their work, answer questions and receive feedback from the facilitator.

MATERIAŁY:

• Przygotowując tę sesję, skorzystaj z “Crowdsourcing: Dokument referencyjny – Sesja 2: Przygotowanie kampanii crowdsourcingowej” (do pobrania plik PDF lub plik Word).

Wybór właściwego podejścia do kampanii crowdsourcingowej (30 minut)

Narzędzia / Materiały:

• Slajdy / flip-chart z przygotowaną wcześniej prezentacją.

Instrukcje

Przygotuj i zrób krótką prezentację, ujmując w niej:

• Dlaczego wybór właściwego podejścia zależy od wyznaczonych celów i zdefiniowanych odbiorców. Na przykład:

  • dziennikarze mogą wybrać bezpieczny kanał przepływu informacji, by skorzystać z pomocy obywateli pragnących zachować anonimowość,
  • obrońcy praw mogą zachęcać osoby pokrzywdzone do przedstawienia dowodów w dowolnie wybranej przez siebie formie,
  • obserwatorzy nadzorujący przebieg wyborów mogą zachęcać głosujących obywateli do zgłaszania zaobserwowanych nieprawidłowości zgodnie z ustalonymi wcześniej kategoriami i kryteriami, itp.

• Zaprezentuj uporządkowane i nieuporządkowane metody zbierania danych, wyjaśniając, że oba rodzaje sprawdzają się w zależności od potrzeb, celów, metod analizowania danych, itd.

• Zaznacz różnice pomiędzy otwartą a konkretną kampanią zbierania informacji.

• Zaznacz różnice pomiędzy crowdsourcingiem danych w sposób uporządkowany i nieuporządkowany.

• Wymień wady i zalety każdego z wymienionych podejść.

MATERIAŁY:

• Przygotowując tę sesję, skorzystaj z „Crowdsourcing: Dokument referencyjny – Sesja 3: Wybór właściwego podejścia; oraz Sesja 4: Współpraca ze zdefiniowanymi odbiorcami kampanii crowdsourcingowej (do pobrania plik PDF lub plik Word.

Narzędzia / Materiały:

• Slajdy / flip-chart z instrukcjami do ćwiczeń.
• Współdzielona chmura lub tablica z szablonami: Miro, Mural, itp. (online)
• Cyfrowe break-out roomy (online) lub oddzielne przestrzenie / stoły (offline).
• Pojedyncze kartki papieru, kartki samoprzylepne, długopisy (offline).
• “Crowdsourcing: Szablony ćwiczeń”, sekcja „Ćwiczenie grupowe: Określanie odpowiedniego podejścia, do uzupełnienia przez uczestników (online lub wydrukowane).

Instrukcje

[10 minut]

• Poproś uczestników, żeby ponownie podzielili się na grupy.

• Poproś członków każdej z grup, żeby przedyskutowali i sporządzili notatki na temat tego:

  • Które podejście będzie najbardziej odpowiednie dla projektu crowdsourcingowego wybranego przez nich w poprzednim ćwiczeniu?

[10 minut] Podsumowanie

• Grupy zaprezentują swoje wybory, a następnie je uzasadnią – przydziel każdej grupie od 1 do 2 minut na prezentację.

• Uczestnicy otrzymają informację zwrotną od moderatora warsztatu.

Wybór narzędzi technicznych do crowdsourcingu (15 minut)

Narzędzia / Materiały:

• Slajdy / flip-chart z przygotowaną wcześniej prezentacją.

Instrukcje

Przygotuj i zrób krótką prezentacją, ujmując w niej:

• Jak wybierać narzędzia do crowdsourcingu, podkreślając następujące punkty:

  • istnieje bardzo wiele nieskomplikowanych i bezpiecznych narzędzi opracowanych przez i z myślą o obrońcach praw, dziennikarzach, śledczych,
  • ważne jest, aby wybierać te narzędzia z myślą o celach i potrzebach kampanii crowdsourcingowej, a nie planować ją pod konkretne narzędzie,
  • warto nie skupiać się na najnowszych narzędziach – dany projekt nie musi potrzebować super technologii; czasami wystarczają telefoniczne linie specjalne, wiadomości tekstowe, poczta elektroniczna, itp.

• Aby dokonać najlepszego wyboru, warto najpierw rozważyć:

  • kwestie techniczne (technologia zaawansowana, czy tradycyjna), w tym nawyki i upodobania zdefiniowanych odbiorców,
  • bezpieczeństwo i prywatność uczestników kampanii,
  • koszty, czas, wiedza techniczna potrzebne do korzystania z określonego narzędzia.

• Zaprezentuj przykładowe narzędzia, ich wady oraz zalety, w tym koszty i czas potrzebny na przygotowanie narzędzi do działania, a także linki odsyłające do dalszych informacji i poradników na ten temat (patrz „Wskazówki dla instruktora” i „Dokument Referencyjny”).

• Zachęć uczestników do podzielenia się własnymi doświadczeniami z korzystania z narzędzi do zbierania informacji i/lub interesującymi przykładami, które poznali wcześniej.

MATERIAŁY: Przygotowując tę sesję, skorzystaj z:

• „Crowdsourcing: Dokument referencyjny – Sesja 5: Wybór narzędzi technicznych do crowdsourcingu” (do pobrania plik PDF lub plik Word).
• „Crowdsourcing: Karta ze wskazówkami dla instruktora” (do pobrania plik PDF lub plik Word).

Współpraca ze zdefiniowanymi odbiorcami (40 minut)

Narzędzia / Materiały:

• Slajdy / flip-chart z przygotowaną wcześniej prezentacją.

Instrukcje

Przygotuj i zrób krótką prezentację, podkreślając następujące punkty:

• Znaczenie efektywnego zaangażowania społeczności dla końcowego sukcesu kampanii crowdsourcingowej,

• Pytania naprowadzające, które badacz powinien zadać samemu sobie przed angażowaniem społeczności,

• Metody i kanały pozwalające na skuteczne dotarcie do potencjalnych uczestników kampanii,

• Kwestie prywatności i bezpieczeństwa,

• Zaprezentuj przykłady projektów i kampanii zorganizowanych na całym świecie (znajdziesz je we Wskazówkach dla instruktora i Dokumencie referencyjnym).

MATERIAŁY:

• „Crowdsourcing: Dokument referencyjny - Sesja 4: Współpraca ze zdefiniowanymi odbiorcami kampanii crowdsourcingowej (do pobrania plik PDF lub plik Word)
• „Crowdsourcing: Karta ze wskazówkami dla instruktora” (do pobrania plik PDF lub plik Word).

Narzędzia / Materiały:

• Slajdy / flip-chart z instrukcjami do ćwiczeń.
• Współdzielona chmura lub tablica z szablonami: Miro, Mural, itp. (online)
• Cyfrowe break-out roomy (online) lub oddzielne przestrzenie / stoły (offline).
• Pojedyncze kartki papieru, kartki samoprzylepne, długopisy (offline).
• „Crowdsourcing: Szablony ćwiczeń”, sekcja „Ćwiczenie grupowe: Strategia docierana do odbiorców”, do uzupełnienia przez uczestników (online lub wydrukowane).

Instrukcje

[15 minut]

• Podziel ponownie uczestników na grupy.

• Poproś każdą grupę, aby stworzyła:

  • strategię (kanały, metody, itd.) dotarcia do i zaangażowania ludzi w kampanię crowdsourcingową.

[15 minut] Podsumowanie

• Grupy przedstawią swoje wybory oraz ich uzasadnienie – przydziel każdej grupie 2 minuty na prezentację.

• Uczestnicy otrzymają informację zwrotną od moderatora.

Weryfikowanie danych pozyskanych przez crowdsourcing (10 minut)

Narzędzia / Materiały

• Slajdy / flip-chart z przygotowaną wcześniej prezentacją.

Instrukcje

Przygotuj i zrób krótką prezentację, podkreślając następujące punkty:

• Weryfikowanie danych uzyskanych dzięki crowdsourcingowi jest bardzo istotne, gdyż wpływa na ich wiarygodność (jako dowodów).

• Biorąc pod uwagę rodzaj i format zebranych danych, należy się zastanowić, jak dogłębna będzie ich weryfikacja i jaka będzie do tego potrzebna wiedza / umiejętności.

• Projekt crowdsourcingowy może zebrać trzy rodzaje danych:

  • Dane nieweryfikowalne: niektóre dane są zbyt świeże bądź mają tylko jedno źródło, co uniemożliwia ich weryfikację. W takich przypadkach badacz powinien skupić się na sprawdzeniu, a nie weryfikowaniu informacji – innymi słowy, na próbie udowodnienia ich niewiarygodności. Jeśli badacz zamierza opublikować niezweryfikowane dane, powinien opatrzyć je stosowanym przypisem.
  • Częściowo zweryfikowane dane: badacz sam decyduje, jaka weryfikacja jest „wystarczająca”, aby opublikować / udostępnić dane.
  • W pełni zweryfikowane dane: dane pochodzące z kilku źródeł.

• Weryfikowanie danych pochodzących z mapowania.

• Weryfikowanie informacji zamieszczonych w mediach społecznościowych.

• Zaprezentuj przykłady opublikowanych projektów przeprowadzonych na całym świecie (znajdziesz je we Wskazówkach dla instruktora i Dokumencie referencyjnym).

MATERIAŁY: Przygotowując tę sesję, skorzystaj z:

• „Crowdsourcing: Dokument referencyjny - Sesja 6: Weryfikacja” (do pobrania plik PDF lub plik Word file)
• „Crowdsourcing: Karta ze wskazówkami dla instruktora” (do pobrania plik PDF lub plik Word file).

Analiza i prezentacja wniosków (35 minut)

Narzędzia / Materiały:

• Slajdy / flip-chart z przygotowaną wcześniej prezentacją.

Instrukcje

Przygotuj i zrób krótką prezentację, podkreślając następujące punkty:

• Przemyślenia na temat tego, jak analizować i prezentować wnioski.

  • Ważne jest, aby prezentować dane zebrane podczas kampanii crowdsourcingowej w sposób rzetelny i zgodny z prawdą.

• Publikując zebrane informacje, należy opisać metody zbierania danych oraz proces formułowania wniosków (w przypadku analizy).

• Przy publikowaniu każdego materiału, należy sprecyzować czy badacz zdołał zweryfikować zebrane dane, a jeśli nie udało mu się to w pełni, to w jakim stopniu.

• Wnioski muszą być prezentowane w sposób interesujący i absorbujący. Jednym ze sposobów jest „opowiedzenie historii” z wykorzystaniem danych.

MATERIAŁY: Przygotowując tę sesję, skorzystaj z:

• „Crowdsourcing: Dokument referencyjny - Sesja 7: Analiza i prezentacja wniosków” (do pobrania plik PDF lub plik Word).
• „Crowdsourcing: Karta ze wskazówkami dla instruktora” (do pobrania plik PDF lub plik Word).

Narzędzia / Materiały:

• Slajdy / flip-chart z instrukcjami do ćwiczeń.
• Współdzielona chmura lub tablica z szablonami: Miro, Mural, itp. (online)
• Cyfrowe break-out roomy (online) lub oddzielne przestrzenie / stoły (offline).
• Pojedyncze kartki papieru, kartki samoprzylepne, długopisy (offline).
• „Crowdsourcing: Szablony ćwiczeń”, sekcja „Ćwiczenie grupowe: Dzielenie się wnioskami”, do uzupełnienia przez uczestników (online lub wydrukowane).

Instrukcje

[10 minut]

• Uczestnicy ponownie dzielą się na początkowe grupy. Tym razem ich zdaniem będzie:

  • Zastanowienie się nad rodzajem danych, które spodziewają się zgromadzić.
  • Zdecydowanie, w jaki sposób przeanalizują te dane i jak zaprezentują swoje wnioski.

[10 minut] Podsumowanie

• Grupy podzielą się swoimi przemyśleniami z pozostałymi uczestnikami warsztatu.

• Uczestnicy otrzymają informację zwrotną od moderatora i omówią ewentualne wątpliwości oraz pytania.

Zakończenie (15 minut)

Narzędzia/Materiały

• Współdzielony blok rysunkowy / slajdy / tablica (online)
• Tablica suchościeralna / flip-chart, kartki samoprzylepne, markery (offline)

Instrukcje

• Poproś uczestników, żeby stworzyli plakat na wynos, umieszczając na współdzielonej tablicy / bloku rysunkowym swoje odpowiedzi na następujące pytanie:

  • Co wynieśli z dzisiejszego warsztatu?

• Daj uczestnikom kilka minut na zapisanie lub narysowanie swoich przemyśleń, a także na przeczytanie odpowiedzi pozostałych uczestników.

Podsumowanie

• Moderator może omówić kilka punktów umieszczonych na tablicy.

Narzędzia/Materiały: bez materiałów.

Instrukcje

• Zakończ warsztat i streść poruszane zagadnienia. To dobry moment na dodanie ostatnich uwag lub podkreślenie głównego przesłania warsztatu.

• Podsumuj pokrótce przebieg warsztatu. Niech każdy uczestnik wymieni:

  • jeden element warsztatu, który uznał za bardzo dobry.
  • jeden element warsztatu, który wymaga poprawy.

• Zachęć uczestników do zadawania pytań lub udziel im ostatnich wskazówek.

• Udostępnij uczestnikom stosowne dane kontaktowe i inne istotne szczegóły.

Skontaktuj się z nami

Zapraszamy do skontaktowania się z nami poprzez Exposing the Invisible, jeśli:

• macie jakiekolwiek pytania odnośnie tego warsztatu oraz porad dla moderatorów,
• korzystacie z tego planu warsztatu i chcecie podzielić się z nami własnymi przemyśleniami na jego temat oraz sugestiami, które mogą pomóc w jego ulepszeniu,
• dostosowujecie ten plan warsztatu do określonych, specyficznych kontekstów i chcecie się z nami podzielić rezultatami,
• chcecie zasugerować nam nowe ćwiczenia, macie nowe rady lub przykłady, które moglibyśmy dołączyć do tego planu warsztatu,
• chcecie podzielić się z nami własnym doświadczeniem oraz wiedzą i pomóc nam w opracowywaniu i testowaniu nowych warsztatów.

Kontakt: eti@tacticaltech.org (GPG Key / fingerprint: BD30 C622 D030 FCF1 38EC C26D DD04 627E 1411 0C02).

Autorzy i licencje

CC BY-SA 4.0

Ten tekst został wyprodukowany przez projekt Exposing the Invisible Tactical Tech's i zarejestrowany na licencji Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International license

• Autorka warsztatu: Tetyana Bohdanova
• Projekt szkoleniowy: A. Hayder
• Redakcja i treść: Christy Lange, Laura Ranca, Wael Eskandar
• Projekt graficzny: Yiorgos Bagakis
• Opracowanie strony internetowej: Laurent Dellere, Saqib Sohail
• Koordynacja projektów i nadzór: Christy Lange, Laura Ranca, Lieke Ploeger, Marek Tuszynski, Safa Ghnaim, Wael Eskandar

To narzędzie zostało opracowane jako część Collaborative and Investigative Journalism Initiative (CIJI), współfinansowanego przez Komisję Europejską w ramach projektu pilotażowanego: "Supporting investigative journalism and media freedom in the EU" (DG CONNECT).

Ten tekst odzwierciedla poglądy autora i Komisja nie odpowiada za wykorzystanie informacji w nim zawartych.