Αξιολόγηση στοιχείων και πηγών στην έρευνα

Στο εργαστήριο αυτό, οι συμμετέχοντες/ουσες θα μάθουν πώς να αναλύουν και να επαληθεύουν τις πληροφορίες που συλλέγονται στα πλαίσια της έρευνας, καθώς και πώς να αξιολογούν τις πηγές των πληροφοριών ώστε να είναι σε θέση να εκτιμήσουν την αξιοπιστία των ευρημάτων της έρευνας.

Δραστηριότητες μάθησης

Άνοιγμα (15 λεπτά)

Οδηγίες για τους εκπαιδευτές/τριες

• Τραβήξτε την προσοχή θέτοντας μια ερώτηση ή σχολιάζοντας ένα σχετικό θέμα, μια εικόνα κ.λπ.
• Παρουσιάστε τον εαυτό σας και τους στόχους του εργαστηρίου.
• [Προαιρετικά] Παρουσιάστε την πηγή του υλικού που θα διδαχθεί (Tactical Tech).
• Ενημερώστε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες για το πρόγραμμα του εργαστηρίου.
• Προτείνετε βασικούς κανόνες για το εργαστήριο. Ρωτήστε όσους/όσες συμμετέχουν αν θέλουν να προτείνουν κάποια αλλαγή πάνω στις προτάσεις σας ή να προτείνουν κάποιο άλλο κανόνα. Βεβαιωθείτε ότι όλοι κατανοούν και συμφωνούν με τους κανόνες. Προτάσεις σχετικά με τον καθορισμό των κανόνων μπορείτε να βρείτε στον Οδηγό Συντονιστή, στην ενότητα «Υλοποιώντας τα Εργαστήρια».
• Εάν χρειάζεται, καθορίστε τη δυναμική των ομάδων. Για παράδειγμα, εξηγήστε εάν οι ομάδες θα μείνουν ίδιες καθ' όλη τη διάρκεια του εργαστηρίου.

Οδηγίες

• Ξεκινήστε με έναν σύντομο γύρο γνωριμιών ζητώντας από τα άτομα που συμμετέχουν να μοιραστούν τα ακόλουθα. Μπορείτε να επιλέξετε 1-3 από τις παρακάτω ερωτήσεις:

  • Πού βρίσκεστε τώρα; (αν είναι online) / Από πού είστε;
  • Τι πραγματεύεται η δουλειά σας;

• Εναλλακτικά, μπορείτε να επιλέξετε μια άσκηση για να σπάσετε τον πάγο, ώστε να ενθαρρύνετε την ομάδα να κάνει κάτι δημιουργικό. Να σχεδιάσει απαντήσεις ή ιδέες σε έναν πίνακα online. Αν είναι δια ζώσης το εργαστήριο, να σηκωθούν και να κάνουν κάποιες ενέργειες. Δείτε περισσότερα στην ενότητα «Σπάμε τον πάγο» στον Οδηγό Συντονιστή.

Εισαγωγή (15 λεπτά)

Εργαλεία/ Υλικά

• Κοινόχρηστος φάκελος στο cloud και αρχεία / πλατφόρμα επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Framapad) για την καταγραφή των παρατηρήσεων και την ψηφοφορία (αν είναι online.)
• Ατομικά φύλλα χαρτιού, αυτοκόλλητες σημειώσεις / χαρτάκια post-it, στυλό (αν είναι δια ζώσης.)
• «Αξιολόγηση στοιχείων: Πρότυπα Δραστηριοτήτων», ενότητα «Ατομική δραστηριότητα: Τι βλέπεις;» κατεβάστε / εκτυπώστε ή συμπληρώστε ηλεκτρονικά- εναλλακτικά, ψηφιακός πίνακας με το πρότυπο δραστηριότητας (π.χ. Miro, Mural, κ.λπ.)

Οδηγίες

[5 λεπτά]

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να σκεφτούν ατομικά και να καταγράψουν μια παρατήρηση που κάνουν σε σχέση με το περιβάλλον τους και που θεωρούν ενδιαφέρουσα ή άξια αναφοράς:

  • Κάτι που βρίσκουν ύποπτο, ανησυχητικό ή απροσδόκητο.
  • Θα μπορούσε να είναι ένα φαινόμενο που επηρεάζει την κοινότητα στο σύνολό της ή ένα πολύ τοπικό ζήτημα..

• Οι συμμετέχοντες γράφουν τις παρατηρήσεις τους σε ένα κοινό αρχείο με πίνακα, (σε τρεις γραμμές το πολύ).

[10 λεπτά]

• Ζητήστε από όλους τους συμμετέχοντες να ψηφίσουν την παρατήρηση που θα ήθελαν να διερευνήσουν σημειώνοντας ένα Χ δίπλα της. Σημειώστε ότι:

  • Κάθε άτομο έχει δικαίωμα δύο ψήφων.
  • Οι συμμετέχοντες μπορούν να ψηφίσουν και τη δική τους παρατήρηση, αν το επιθυμούν.

• Αφού δώστε λίγα λεπτά για να ολοκληρωθεί η διαδικασία της ψηφοφορίας, μετρήστε τα αποτελέσματα και επιλέξτε την παρατήρηση που παίρνει τις περισσότερες ψήφους.

  • Εάν περισσότερα θέματα λάβουν την ίδια βαθμολογία, μπορείτε να επιλέξετε αυτό που φαίνεται πιο πολύπλοκο, ώστε να αναπτυχθούν διάφορες υποθέσεις εργασίας.
  • Αυτό θα είναι το θέμα έρευνας που θα αναπτύξουν όλες οι ομάδες κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου.

Ανάπτυξη μιας υπόθεσης εργασίας (25 λεπτά)

Οδηγίες

• Εξηγήστε ότι ο στόχος τώρα είναι να μάθουμε την ιστορία πίσω από την παρατήρηση, γιατί συμβαίνει αυτό.

• Ρωτήστε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες:

  • «Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο καλύτερος τρόπος να προσεγγίσετε τον στόχο αυτό;»

• Ακούστε μερικές σκέψεις των συμμετεχόντων σχετικά με αυτό.

• Ανάλογα με αυτά που θα μοιραστούν οι συμμετέχοντες, μπορεί να παρατηρήσετε ότι οι περισσότερες απαντήσεις βασίζονται σε μια υπόθεση, οπότε μπορείτε να το επισημάνετε αυτό.

• Ή μπορείτε απλά να πείτε ότι η εστίαση σε αυτό το εργαστήριο θα είναι να δουλέψετε με υποθέσεις εργασίας και να εξηγήσετε πώς μια υπόθεση μας βοηθά στον σχεδιασμό και την παρακολούθηση των πηγών και των πληροφοριών που πρέπει να συγκεντρώσουμε.

• Δώστε έναν συνοπτικό ορισμό της υπόθεσης εργασίας: «μια υπόθεση ή προτεινόμενη εξήγηση που γίνεται με βάση περιορισμένα στοιχεία ως αφετηρία για περαιτέρω έρευνα» (πηγή: lexico.com).

• Τονίστε ότι:

  • Η ανάπτυξη μιας υπόθεσης σας δίνει κάτι απτό προς επαλήθευση.
  • Αυτό σας βοηθά να δομήσετε και να σχεδιάσετε την έρευνά σας.
  • Είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε ότι η αρχική σας υπόθεση δεν είναι πάγια (δηλαδή μπορεί να τροποποιηθεί και να προσαρμοστεί στην πορεία, καθώς διεξάγετε την έρευνα).

ΥΛΙΚΑ:

• Οδηγός (βασική πηγή αυτού του εργαστηρίου): "Evaluating Evidence and Information Sources"/ ενότητα "Developing a Hypothesis", «Αποκαλύπτοντας το Αόρατο: Η Εργαλειοθήκη», Tactical Tech.

Εργαλεία/ Υλικά

• «Αξιολόγηση στοιχείων: Πρότυπα Δραστηριοτήτων», ενότητα «Ομαδική δραστηριότητα: Ανάπτυξη μιας υπόθεσης»
• Το ίδιο όπως και πριν.

Οδηγίες

[15 λεπτά]

• Χωρίστε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες σε μικρές ομάδες.

• Ζητήστε από κάθε ομάδα:

  • Να απαριθμήσει όσες περισσότερες υποθέσεις μπορεί για την παρατήρηση της πρώτης άσκησης. (Μπορείτε να τους ενθαρρύνετε να σκεφτούν χωρίς περιορισμούς).
  • Μέχρι το τέλος της τρέχουσας άσκησης, κάθε ομάδα θα πρέπει να επιλέξει μία υπόθεση που θεωρεί πιο πιθανή.

[5 λεπτά] Απολογισμός

• Οι συμμετέχοντες επιστρέφουν στην κύρια ομάδα και μοιράζονται τα ευρήματά τους.

• Κάθε ομάδα έχει 1 λεπτό για να μοιραστεί τις υποθέσεις που κατέγραψε και ποια επέλεξε στο τέλος.

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να αναφέρουν αν δυσκολεύτηκαν να συμφωνήσουν σε μια υπόθεση και τι καθόρισε την τελική τους επιλογή.

Εύρεση αποδεικτικών στοιχείων (60 λεπτά)

Οδηγίες

• Ρωτήστε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες:

  • «Τι κάνουμε τώρα με αυτή την υπόθεση;»

• Πιθανότατα θα λάβετε απαντήσεις που θα περιλαμβάνουν «λέξεις-κλειδιά», όπως:

  • επαλήθευση,
  • τεκμήριο,
  • αποδείξεις, κ.λπ.

• Ρωτήστε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες «Γιατί χρειαζόμαστε αποδείξεις;»

• Δώστε τους λίγα λεπτά για να μοιραστούν τις σκέψεις τους.

Απολογισμός

• Επισημάνετε ότι:

  • Οι έρευνες είναι τόσο δυνατές όσο τα αποδεικτικά στοιχεία που συλλέγετε.
  • Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να αντιμετωπίσετε ακόμη και νομικές συνέπειες εάν δεν είστε σε θέση να υποστηρίξετε τους ισχυρισμούς σας με ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία.

Εργαλεία/ Υλικά

• Διαφάνειες για παρουσίαση power point ή έτοιμα χαρτιά σε πίνακα flip-chart (για δια ζώσης)

Οδηγίες

• Εξηγήστε ότι ο στόχος τώρα είναι να συλλέξουμε αρκετά αποδεικτικά στοιχεία για να φτάσουμε όσο το δυνατόν πιο κοντά στην απόδειξη ή την ανατροπή της υπόθεσης.

• Προετοιμάστε και κάντε μια σύντομη παρουσίαση που να καλύπτει τα ακόλουθα σημεία:

  • Τι είναι τα αποδεικτικά στοιχεία: «ένα γεγονός ή μια πληροφορία που δείχνει ότι κάτι υπάρχει ή είναι αληθινό».
  • Στόχος σας δεν είναι να αποδείξετε ότι η υπόθεσή σας είναι σωστή με κάθε κόστος.
  • Αντίθετα, η ευθύνη σας είναι να έχετε ανοιχτό μυαλό για εναλλακτικές εξηγήσεις, ακόμη και αν αυτές δεν συμφωνούν με τις δικές σας πεποιθήσεις. Αυτό δείχνει ότι μπορείτε να είστε ένας αμερόληπτος και αξιόπιστος ερευνητής.
  • Έχετε κατά νου ότι είναι εξαιρετικά σπάνιο για οποιαδήποτε έρευνα να παρέχει αποδείξεις στο 100%.
  • Θα υπάρξουν περιπτώσεις όπου - παρά τις προσπάθειές σας - η έρευνά σας θα καταλήξει σε αδιέξοδο.

Εργαλεία/ Υλικά

• «Αξιολόγηση στοιχείων: Πρότυπα Δραστηριοτήτων», ενότητα «Ομαδική δραστηριότητα: Εύρεση & Ταξινόμηση αποδεικτικών στοιχείων», μόνο τη στήλη 1.
• Το ίδιο όπως και πριν.

Οδηγίες

[15 λεπτά]

• Ζητήστε από τους/τις συμμετέχοντες/ουσες να επιστρέψουν στις ομάδες τους.

• Ζητήστε από κάθε ομάδα να κάνει brainstorming και να φτιάξει μια λίστα πιθανών αποδεικτικών στοιχείων που σχετίζονται με το θέμα και την υπόθεση που επέλεξαν στην προηγούμενη δραστηριότητα.

• Πείτε στους συμμετέχοντες ότι τα αποδεικτικά στοιχεία δεν είναι απαραίτητο να επιβεβαιώνουν την υπόθεσή τους, μπορούν επίσης να καταλήξουν να την αντικρούουν.

• Αναφέρετε ότι στη συνέχεια μια άλλη ομάδα θα δουλέψει με την λίστα που θα δημιουργήσουν.

• Δώστε τους ιδέες για το τι μπορεί να συμπεριληφθεί στη λίστα, για παράδειγμα:

  • αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης,
  • επίσημα έγγραφα,
  • μια παλιά συνέντευξη,
  • ένα τηλεφώνημα,
  • μια αναφορά/έκθεση,
  • … κ.λπ.

• Ζητήστε τους να είναι συγκεκριμένοι, π.χ:

  • να μην αναφέρουν απλά «μια έκθεση» αλλά «μια έκθεση που δείχνει τον αριθμό των γυναικών που εγκαταλείπουν ένα συγκεκριμένο πανεπιστημιακό μάθημα».

Μπορείτε να προσθέσετε λίγο ανταγωνισμό, για να δείτε ποια ομάδα θα φτιάξει τη μεγαλύτερη λίστα.

[10 λεπτά] Απολογισμός

• Οι συμμετέχοντες επιστρέφουν στην κύρια ομάδα και μοιράζονται τα ευρήματά τους.

• Κάθε ομάδα έχει 1-2 λεπτά για να μοιραστεί τους τύπους αποδεικτικών στοιχείων που βρήκε.

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να αναφέρουν τυχόν προκλήσεις που βλέπουν με αυτά τα αποδεικτικά στοιχεία και αν περιμένουν ότι κάποια από αυτά μπορεί να έρχονται σε αντίθεση με την υπόθεσή τους.

Εργαλεία / Υλικά:

• Διαφάνειες για παρουσίαση power point ή έτοιμα χαρτιά σε πίνακα flip-chart (για δια ζώσης)

Οδηγίες

Εξηγήστε ότι τα αποδεικτικά στοιχεία μπορούν να ταξινομηθούν σύμφωνα με διάφορες κατηγορίες:

• Τύπος:

  • Άμεσα αποδεικτικά στοιχεία: απαντούν κατευθείαν στην υπόθεσή σας και τεκμηριώνουν γεγονότα (π.χ. βίντεο, ηχητικά και φωτογραφικά αποδεικτικά στοιχεία, μαρτυρίες από αυτόπτες μάρτυρες γεγονότων, επίσημα έγγραφα)
  • Έμμεσα αποδεικτικά στοιχεία: υποστηρίζουν έναν ισχυρισμό, αλλά δεν είναι αρκετά ισχυρά και ως επί το πλείστον προέρχονται από δεύτερο χέρι (π.χ. δηλώσεις ανθρώπων που δεν παρακολούθησαν άμεσα τα γεγονότα, δηλώσεις εκπροσώπων άλλων κ.λπ.).

• Πηγή:

  • ανθρώπινη – στοιχεία που αποκτήθηκαν από ανθρώπινη πηγή
  • φυσική/υλική – π.χ. δείγματα νερού, δικαστικά έγγραφα, βιβλία, βίντεο/φωτογραφία (raw υλικό από κάμερα)
  • ψηφιακή – π.χ. πληροφορίες που βρίσκονται στο διαδίκτυο, π.χ. διαδικτυακά άρθρα/μελέτες, ψηφιακές βάσεις δεδομένων, διαδικτυακά βίντεο/φωτογραφίες, ιστολόγια, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φόρουμ συζητήσεων

• Προέλευση:

  • έρευνα γραφείου
  • επιτόπια έρευνα

• Σημειώστε ότι με λίγη μόνο προσπάθεια σχεδόν τα πάντα στον ψηφιακό κόσμο μπορούν να παραποιηθούν, συμπεριλαμβανομένων του ήχου, των εικόνων και του βίντεο.

  • Τα μεταδεδομένα των φωτογραφιών που δεν έχετε τραβήξει εσείς οι ίδιοι μπορούν πολύ εύκολα να αλλοιωθούν και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως αποδεικτικά στοιχεία, εκτός εάν μπορείτε να τα επαληθεύσετε και να τα επιβεβαιώσετε από την αρχική πηγή ή τις αρχικές πηγές ή/και με άλλα μέσα, όπως η αντίστροφη αναζήτηση εικόνας.

ΥΛΙΚΑ:

• Κατά την προετοιμασία αυτής της παρουσίασης, χρησιμοποιήστε περιεχόμενο και παραδείγματα από τον οδηγό "Evaluating Evidence and Information Sources", ενότητα "Types of evidence and searching for proof", «Αποκαλύπτοντας το Αόρατο: Η Εργαλειοθήκη».

Εργαλεία/ Υλικά

• «Αξιολόγηση στοιχείων: Πρότυπα Δραστηριοτήτων», ενότητα «Ομαδική δραστηριότητα: Εύρεση & Ταξινόμηση αποδεικτικών στοιχείων», υπόλοιπες στήλες.
• Τα ίδια με πριν.

Οδηγίες

[10 λεπτά]

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να επιστρέψουν στις ομάδες τους (τις ίδιες με πριν), αλλά ανακατέψτε τις λίστες των αποδεικτικών στοιχείων, έτσι ώστε κάθε ομάδα να εεργαστεί πάνω στη λίστα μιας άλλης ομάδας. - Από εδώ και στο εξής θα εργάζονται με αυτές τις νέες λίστες μέχρι το τέλος του εργαστηρίου.

• Κάθε ομάδα κατηγοριοποιεί τα αποδεικτικά στοιχεία σύμφωνα με τους παραπάνω τύπους, χρησιμοποιώντας τα πρότυπα που παρέχονται.

[10 λεπτά] Απολογισμός

• Οι συμμετέχοντες επιστρέφουν στην κύρια ομάδα και μοιράζονται τα αποτελέσματα της ομαδικής εργασίας, καθώς και το τι δυσκολεύτηκαν να ταξινομήσουν και γιατί.

Ανάλυση των αποδεικτικών στοιχείων (50 λεπτά)

Εργαλεία/ Υλικά

• «Αξιολόγηση στοιχείων: Πρότυπα Δραστηριοτήτων», ενότητα «Ομαδική δραστηριότητα: Αξιολόγηση στοιχείων».
• Τα ίδια με πριν.

Οδηγίες

[10 λεπτά]

• Οι συμμετέχοντες επιστρέφουν στις ομάδες τους και συνεχίζουν να εργάζονται με βάση τις ανακατεμένες λίστες που είχαν στην προηγούμενη άσκηση.

• Ζητήστε από κάθε ομάδα να αξιολογήσει τα στοιχεία που έχει ως:

  • Αδύναμα
  • Μέτρια
  • Ισχυρά

[10 λεπτά] Απολογισμός

• Επιστρέψτε στην κύρια ομάδα και μοιραστείτε τα ευρήματα.

• Ρωτήστε τους συμμετέχοντες πώς αξιολόγησαν τα αποδεικτικά στοιχεία και τι πιστεύουν ότι είναι αυτό που κάνει ένα αποδεικτικό στοιχείο αδύναμο ή ισχυρό.

• Ρωτήστε τους πώς μπορεί να αλλάξει η ισχύς των αποδεικτικών στοιχείων με την αλλαγή του πλαισίου.

Εργαλεία/ Υλικά

• «Αξιολόγηση στοιχείων: Κάρτες προκατάληψης» (αρχείο word) — Σημείωση: θα χρειαστεί να κατεβάσετε και να προετοιμάσετε αυτές τις οκτώ κάρτες: τέσσερις με τις «γνωσιακές προκαταλήψεις» και τέσσερις με τα «σχετικά παραδείγματα» τους. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το πρότυπο για να δημιουργήσετε ψηφιακές κάρτες σε πίνακα Miro / Mural ή να τις εκτυπώσετε και να τις κόψετε για να τις αναμείξετε σε έναν πίνακα / τραπέζι, αν το εργαστήριο διεξάγετε δια ζώσης.

Οδηγίες

[10 λεπτά]

• Εξηγήστε συνοπτικά τι είναι μια γνωσιακή προκατάληψη:

  • «Ένα συστηματικό σφάλμα στη διαδικασία της σκέψης καθώς οι άνθρωποι επεξεργάζονται και ερμηνεύουν τις πληροφορίες στον κόσμο γύρω τους, και που επηρεάζει τις αποφάσεις και τις κρίσεις που λαμβάνουν».

• Χωρίστε τους συμμετέχοντες σε μικρές ομάδες - αυτή τη φορά μπορούν να σχηματίσουν νέες, τυχαίες ομάδες.

• Ανακατέψτε τις οκτώ κάρτες (που παρέχονται εδώ) και ζητήστε από τις ομάδες να αντιστοιχίσουν τις προκαταλήψεις με τα σχετικά παραδείγματα.

• Μπορούν να κάνουν μια γρήγορη αναζήτηση πληροφοριών για τις προκαταλήψεις που αναγράφονται στις κάρτες.

Απολογισμός

[5 λεπτά]

• Δώστε τις σωστές απαντήσεις και ρωτήστε τους συμμετέχοντες αν υπάρχουν άλλες προκαταλήψεις που βίωσαν από πρώτο χέρι ή παρατήρησαν.
• Δεν χρειάζεται να δώσουν την επίσημη ονομασία της προκατάληψης, αρκεί να εξηγήσουν τι συνέβη.

Οδηγίες

• Συντονίστε μια σύντομη συζήτηση ρωτώντας τους συμμετέχοντες::

  • «Πώς μπορεί κανείς να μετριάσει τον κίνδυνο μεροληψίας;»

• Στο τέλος της συζήτησης, μπορείτε να επισημάνετε τα ακόλουθα, εάν δεν έχουν αναφερθεί:

  • Αναζήτηση δεύτερης γνώμης για την ερμηνεία των αποδεικτικών στοιχείων από συναδέλφους και άλλους ερευνητές
  • Επανεξέταση των συμπερασμάτων σας αφού περάσει κάποιο χρονικό διάστημα
  • Προσπάθεια διάψευσης των συμπερασμάτων και της ερμηνείας των αποδεικτικών στοιχείων
  • Ένας κανόνας που εφαρμόζεται συχνά στη δημοσιογραφία απαιτεί την επιβεβαίωση της ίδιας πληροφορίας από τουλάχιστον τρεις ανεξάρτητες μεταξύ τους πηγές πριν από τη δημοσίευσή της.

• Προχωρήστε ρωτώντας:

  • «Ποιοι άλλοι κίνδυνοι ελλοχεύουν για τις πληροφορίες/αποδεικτικά στοιχεία σας, δηλαδή παράγοντες που μειώνουν την εγκυρότητά τους;»
  • Δώστε ως παράδειγμα: πληροφορίες που δεν ισχύουν πια

• Κλείστε με την ερώτηση:

  • «Ποιες ενέργειες πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων;»

Διαχείριση αποδεικτικών στοιχείων (15 λεπτά)

Εργαλεία / Υλικά

• Διαφάνειες για παρουσίαση power point ή έτοιμα χαρτιά σε πίνακα flip-chart (για δια ζώσης)

Οδηγίες

Προετοιμάστε και κάντε μια σύντομη παρουσίαση που να καλύπτει τα ακόλουθα σημεία:

• Αποθήκευση αποδεικτικών στοιχείων

  • Για τα ψηφιακά στοιχεία, είναι σημαντικό να διατηρείτε αντίγραφα σε ξεχωριστούς σκληρούς δίσκους, οι οποίοι θα πρέπει να αποθηκεύονται σε διαφορετικούς χώρους.

  • Οι εσωτερικοί και οι εξωτερικοί σκληροί δίσκοι θα πρέπει να είναι πλήρως κρυπτογραφημένοι.

    • Εάν ζείτε σε μέρος όπου αντιμετωπίζετε σημαντικό προσωπικό ή νομικό κίνδυνο λόγω των ερευνητικών σας δραστηριοτήτων, φυλάξτε μερικά αντίγραφα σε ασφαλές μέρος εκτός του σπιτιού σας.
    • Λάβετε υπόψη σας ότι μπορεί να θέσετε σε κίνδυνο άλλους ανθρώπους που θα αναλάβουν τη φύλαξη και αποθήκευση στοιχείων για εσάς.

  • Κρατήστε ένα φυσικό αντίγραφο ή οποιαδήποτε πρωτότυπα έγγραφα, όπως επιστολές, αλλά επίσης σαρώστε/φωτογραφήστε φυσικά έγγραφα για να δημιουργήσετε ψηφιακά αντίγραφα.

    • Διατηρήστε τα κρυπτογραφημένα αρχεία/δεδομένα στους εσωτερικούς και εξωτερικούς σκληρούς σας δίσκους.

  • Τα περιβαλλοντικά δείγματα μπορεί να αλλοιωθούν γρήγορα (ιδίως τα δείγματα νερού) και θα πρέπει να υποβάλλονται αμέσως σε επεξεργασία από εργαστήρια και όχι να φυλάσσονται στο σπίτι/γραφείο σας.

  • Πολύπλοκες και μακροχρόνιες έρευνες μπορεί να οδηγήσουν στη συγκέντρωση τεράστιων ποσοτήτων αποδεικτικών στοιχείων. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μην αντιλαμβάνεστε την πλήρη σημασία των αποδεικτικών στοιχείων παρά μόνο αργότερα κατά τη διάρκεια της έρευνάς σας.

    • Για παράδειγμα, μια εικόνα ενός μολυσμένου ποταμού με συντεταγμένες GPS θα μπορούσε να αποκτήσει ιδιαίτερη αξία αφού λάβετε την έκθεση ελέγχου νερού από ένα εργαστήριο, η οποία υποδεικνύει μια συγκεκριμένη τοποθεσία.
    • Ένας καλός τρόπος διαχείρισης των αποδεικτικών στοιχείων σας είναι η δημιουργία ενός φύλλου που σας επιτρέπει να τα εντοπίζετε γρήγορα.

  • Δείξτε ένα παράδειγμα φύλλου αποδεικτικών στοιχείων (μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το παράδειγμα από τον οδηγό «Αξιολόγηση αποδεικτικών στοιχείων», ενότητα: «Διαχείριση αποδεικτικών στοιχείων»

• Προστασία των αποδεικτικών στοιχείων

  • Υπάρχουν διάφορες πηγές που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να μάθετε πώς να αξιολογείτε καλύτερα το πλαίσιο και τους κινδύνους, να λαμβάνετε μέτρα όπως η κρυπτογράφηση των σκληρών σας δίσκων και η προστασία των επικοινωνιών σας, ιδίως με εμπιστευτικές πηγές.
  • Προτεινόμενοι οδηγοί και άρθρα για να ξεκινήσετε: "Safety First!", "Risk Assessment Is a Mindset, Not a Checklist", "Security in a Box", κ.λπ.

• Κοινή χρήση και δημοσίευση αποδεικτικών στοιχείων

  • Ορισμένοι λόγοι για τους οποίους θα μπορούσατε να εξετάσετε το ενδεχόμενο δημοσίευσης των αποδεικτικών στοιχείων που έχετε συλλέξει, επεξεργαστεί και επαληθεύσει:

    • Για λόγους διαφάνειας, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι πολλές έρευνες επικεντρώνονται στην αποκάλυψη όσων αδικαιολόγητα μας κρύβονται.
    • Επιτρέπει την επανεξέταση και τον έλεγχο των συμπερασμάτων στα οποία καταλήγετε και μπορεί να αποτελέσει μέρος μιας απαραίτητης διαδικασίας αναθεώρησης.
    • Μπορεί να οδηγήσει στην αποκάλυψη πρόσθετων πληροφοριών από ανθρώπους που μπορεί να παρακινηθούν και να εμπνευστούν από την έρευνά σας. Άλλοι μπορεί να έχουν πρόσβαση σε περισσότερα δεδομένα ή μπορεί να ενδιαφέρονται να διερευνήσουν οι ίδιοι το θέμα.

  • Υπάρχουν διάφορα επίπεδα ανταλλαγής πληροφοριών, όπως η ανταλλαγή με συναδέλφους, άτομα του δικτύου σας, ακτιβιστές, ΜΚΟ, άλλους δημοσιογράφους ή η παροχή πρόσβασης του γενικού κοινού στα στοιχεία σας.

    • Κατά κανόνα, η ταυτότητα των εμπιστευτικών πηγών δεν πρέπει ποτέ να αποκαλύπτεται και ούτε πρέπει να δημοσιεύονται πληροφορίες που παρέχουν ενδείξεις για το ποιες είναι αυτές.
    • Μερικές φορές μπορεί να καταλήξετε να αγοράζετε δεδομένα από παρόχους, όπως μητρώα επιχειρήσεων, εμπορικά μητρώα ή κτηματολογικά αρχεία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εν λόγω πάροχοι θα σας απαγορεύσουν την αναδημοσίευση των δεδομένων και των πληροφοριών που αγοράζετε από αυτούς. - Αν και είναι καλή ιδέα να αποφεύγετε τους νομικούς κινδύνους με το να μην αναδημοσιεύετε δεδομένα που αγοράσατε όταν υπάρχουν τέτοιοι περιορισμοί, συνήθως δεν αποτελεί πρόβλημα να αναφέρεστε και να παραπέμπετε σε βασικά αποσπάσματα του υλικού αυτού για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Συνήθως αυτό εμπίπτει στον κανόνα της «δίκαιης χρήσης» για υλικό που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα.

  • Όταν δημοσιεύετε πληροφορίες, σκεφτείτε πώς να το κάνετε σε προσβάσιμες μορφές, ώστε να μπορούν οι άλλοι να τις κατανοήσουν και να τις χρησιμοποιήσουν εύκολα.

  • Θυμηθείτε να αναφέρετε όλους τους συντελεστές της έρευνας, εκτός αν επιθυμούν να παραμείνουν ανώνυμοι - πάντα να το ελέγχετε αυτό εκ των προτέρων.

Κλείσιμο (10 λεπτά)

Οδηγίες

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες/ουσες να φτιάξουν σε έναν πίνακα μια αφίσα όπου θα μοιραστούν τις απαντήσεις τους στις ακόλουθες ερωτήσεις:

  • Τι μάθατε από το σημερινό εργαστήριο;

• Δώστε μερικά λεπτά για να γράψουν/ζωγραφίσουν τις σκέψεις τους και να διαβάσουν τις σκέψεις των άλλων.

Απολογισμός

• Ο συντονιστής μπορεί να αναδείξει μερικά από τα σημεία στον πίνακα.

Εργαλεία/Υλικά: Δεν απαιτούνται.

Οδηγίες

• Ολοκληρώστε το εργαστήριο και κάντε μια περίληψη των περιεχομένων. Σ’ αυτό το σημείο μπορείτε να προσθέσετε κάτι τελευταίο ή να αναδείξετε το βασικό μήνυμα.

• Κάντε μια σύνοψη κάθε ενότητας. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες/ουσες να πουν:

  • ένα σημείο του εργαστηρίου που βρήκαν πολύ χρήσιμο ή ενδιαφέρον και
  • κάτι που θα μπορούσε να βελτιωθεί την επόμενη φορά

• Ενθαρρύνετε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες να κάνουν ερωτήσεις ή να δώσουν κάποια συμβουλή.

• Μοιραστείτε τα στοιχεία επικοινωνίας σας, αν χρειάζεται, και τυχόν λεπτομέρειες για follow-up.

Επικοινωνήστε μαζί μας

Παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αποκαλύπτοντας το Αόρατο σε περίπτωση που:

• έχετε ερωτήσεις σχετικά με το σχεδιάγραμμα και τις κατευθυντήριες γραμμές του εργαστηρίου,
• χρησιμοποιήσετε το σχεδιάγραμμα και θέλετε να μοιραστείτε σχόλια και προτάσεις που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωσή του,
• προσαρμόσετε το σχεδιάγραμμα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας τα αποτελέσματα,
• θέλετε να προτείνετε νέες δραστηριότητες, συμβουλές ή παραδείγματα που μπορούν να προστεθούν σε αυτό το εργαστήριο,
• θέλετε να μοιραστείτε τις γνώσεις σας και να συνεργαστείτε μαζί μας για την ανάπτυξη και τη δοκιμή νέων εργαστηρίων.

Επικοινωνία: eti@tacticaltech.org (GPG Key / fingerprint: BD30 C622 D030 FCF1 38EC C26D DD04 627E 1411 0C02).

Συντελεστές και Άδεια Χρήσης

CC BY-SA 4.0

Παραγωγή περιεχομένου: «Αποκαλύπτοντας το Αόρατο» της Tactical Tech Άδεια χρήσης: Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International license

• Συντάκτες: A. Hayder, Mario Rautner (ως συντάκτης του οδηγού «Αξιολόγηση Αποδεικτικών Στοιχείων»)
• Σχεδιασμός οδηγιών: A. Hayder
• Σύνταξη & περιεχόμενο: Christy Lange, Laura Ranca, Lieke Ploeger
• Graphic design: Yiorgos Bagakis
• Website development: Laurent Dellere, Saqib Sohail
• Συντονισμός & επίβλεψη έργου: Christy Lange, Laura Ranca, Lieke Ploeger, Marek Tuszynski, Safa Ghnaim, Wael Eskandar

Το υλικό αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Collaborative and Investigative Journalism Initiative (CIJI) που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος: "Supporting investigative journalism and media freedom in the EU" (DG CONNECT) («Υποστήριξη της ερευνητικής δημοσιογραφίας και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ»).

Το παρόν κείμενο αντικατοπτρίζει την άποψη του συγγραφέα και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που περιέχει.