Το Ανθρώπινο Στοιχείο στην Έρευνα: (4) Συνεντεύξεις που απαιτούν ιδιαίτερη προσέγγιση

Το εργαστήριο αυτό αποτελεί μέρος ενός σχεδίου κατάρτισης τεσσάρων ενοτήτων σχετικά με «το ανθρώπινο στοιχείο στην έρευνα», δηλαδή την αλληλεπίδραση μεταξύ των ερευνητών και των ανθρώπων που μπορεί να γίνουν οι πηγές των πληροφοριών τους. Παρέχει στους συμμετέχοντες τις απαραίτητες δεξιότητες για την ασφαλή προσέγγιση πηγών και τη διενέργεια συνεντεύξεων σε άγνωστα ή εχθρικά μέρη, καθώς και μεθόδους για την προσέγγιση ευάλωτων ή αντίπαλων πηγών κατά τη διάρκεια μιας έρευνας.

Δραστηριότητες μάθησης

Άνοιγμα (15 λεπτά)

Οδηγίες

• Τραβήξτε την προσοχή θέτοντας μια ερώτηση ή σχολιάζοντας ένα σχετικό θέμα, μια εικόνα κ.λπ. Για παράδειγμα:

  • Τι κοινό στοιχείο έχουν όλες οι έρευνες;

• Παρουσιάστε τον εαυτό σας και τους στόχους του εργαστηρίου.

• Προαιρετικά: Παρουσιάστε την πηγή του υλικού που θα διδαχθεί (Tactical Tech).

• Ενημερώστε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες για το πρόγραμμα του εργαστηρίου.

• Προτείνετε βασικούς κανόνες για το εργαστήριο. Ρωτήστε όσους/όσες συμμετέχουν αν θέλουν να προτείνουν κάποια αλλαγή πάνω στις προτάσεις σας ή να προτείνουν κάποιο άλλο κανόνα. Βεβαιωθείτε ότι όλοι κατανοούν και συμφωνούν με τους κανόνες. Προτάσεις σχετικά με τον καθορισμό των κανόνων μπορείτε να βρείτε στον Οδηγό Συντονιστή, στην ενότητα «Υλοποιώντας τα Εργαστήρια».

• Εάν χρειάζεται, καθορίστε τη δυναμική των ομάδων. Για παράδειγμα, εξηγήστε εάν οι ομάδες θα μείνουν ίδιες καθ' όλη τη διάρκεια του εργαστηρίου.

Οδηγίες

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να συστηθούν, εκφράζοντας την προτιμώμενη αντωνυμία τους (αυτή/αυτός/αυτά), αν το επιθυμούν, και να απαντήσουν στις ακόλουθες ερωτήσεις:

  • Έχετε συμμετάσχει σε κάποια έρευνα όπου αντιμετωπίσατε προκλήσεις με τους συνεντευξιαζόμενους;
  • Ποιες ήταν αυτές οι προκλήσεις και πώς προσπαθήσατε να τις αντιμετωπίσετε;

• Προσδιορίσετε τη σημασία της προσαρμογής στους ιδιαίτερους χαρακτήρες και τα πλαίσια των ανθρώπων για τις ανάγκες μιας συνέντευξης στα πλαίσια έρευνας.

• Εναλλακτικά, μπορείτε να επιλέξετε μια άσκηση για να σπάσετε τον πάγο, ώστε να ενθαρρύνετε την ομάδα να κάνει κάτι δημιουργικό. Να σχεδιάσει απαντήσεις ή ιδέες σε έναν πίνακα online. Αν είναι δια ζώσης το εργαστήριο, να σηκωθούν και να κάνουν κάποιες ενέργειες ή να συζητήσουν σε ομάδες:

  • π.χ. προτείνετε να πάρουν συνέντευξη από έναν άλλο συμμετέχοντα για 2 λεπτά και να μάθουν περισσότερα για τη δουλειά του ή τον τόπο καταγωγής του κ.λπ.,
  • Δείτε περισσότερα στην ενότητα «Σπάμε τον πάγο» στον Οδηγό Συντονιστή.

Συνέντευξη από Ευάλωτες ή Αντίπαλες πηγές (1 ώρα και 5 λεπτά)

Εργαλεία / Υλικά

• «Πρότυπα Δραστηριοτήτων – Το Ανθρώπινο Στοιχείο στην Έρευνα: Συνεντεύξεις που απαιτούν ιδιαίτερη προσέγγιση» - ενότητα «Ατομική Δραστηριότητα: Ευάλωτες / αντίπαλες πηγές» (αντίγραφα για να συμπληρωθούν ηλεκτρονικά ή σε έντυπη μορφή).
• Κοινόχρηστος φάκελος στο cloud και αρχεία / πλατφόρμα επεξεργασίας κειμένου (π.χ.Framapad) για την καταγραφή σημειώσεων και παρατηρήσεων (αν είναι online).
• Λευκός πίνακας, flip-chart, αυτοκόλλητες σημειώσεις / post-its, στυλό (αν είναι δια ζώσης).

Οδηγίες

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να κάνουν brainstorming πάνω στα παρακάτω ερωτήματα. Δώστε τους 2-3 λεπτά και ζητήστε να δώσουν παραδείγματα:

  • Ποια μπορεί να είναι μια ευάλωτη πηγή;
  • Ποια μπορεί να είναι μια αντίπαλη πηγή;

Απολογισμός

• Σχολιάστε τις απαντήσεις των συμμετεχόντων και δώστε πρόσθετα παραδείγματα αν χρειάζεται. Για παράδειγμα:

  • Πιθανές ευάλωτες πηγές:

    • Κοινότητες ΛΟΑΤΚΙ+
    • Ανήλικοι
    • Επιζώντες πολέμου
    • Επιζώντες σεξουαλικής βίας
    • Θύματα εμπορίας ανθρώπων

  • Πιθανές αντίπαλες πηγές:

    • Εχθρικές αστυνομικές αρχές
    • Εικαζόμενος διακινητής ανθρώπων που συμπεριφέρεται αμυντικά
    • Πιθανώς διεφθαρμένο άτομο
    • Οποιοσδήποτε υποθέτει ότι μπορεί να τον υποπτεύεστε για παρανομία

Εργαλεία / Υλικά

• «Πρότυπα Δραστηριοτήτων – Το Ανθρώπινο Στοιχείο στην Έρευνα: Συνεντεύξεις που απαιτούν ιδιαίτερη προσέγγιση» - ενότητα «Ομαδική δραστηριότητα: Σχεδιασμός εργασιών "πεδίου"» (αντίγραφα για να συμπληρωθούν ηλεκτρονικά ή σε έντυπη μορφή).
• Διαφάνεια / flip-chart με κατευθυντήριες γραμμές για ομαδικές εργασίες και βασικά σημεία που πρέπει να θυμάστε.
• Κοινόχρηστος φάκελος στο cloud και αρχεία / πλατφόρμα επεξεργασίας κειμένου (π.χ.Framapad) για την καταγραφή σημειώσεων και παρατηρήσεων (αν είναι online).
• Λευκός Πίνακας, flip-chart, αυτοκόλλητες σημειώσεις / post-its, στυλό (αν είναι δια ζώσης).

Οδηγίες

[10 λεπτά]

• Χωρίστε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες σε μικρές ομάδες των 3-5 ατόμων.

• • Ζητήστε από τις ομάδες να μοιράσουν ρόλους: το άτομο που κρατά σημειώσεις, που κρατά τον χρόνο, που παρουσιάζει κ.λπ. Οι ρόλοι μπορούν να εναλλάσονται.

• Αναθέστε σε κάθε ομάδα έναν χαρακτήρα που απαιτεί ιδιαίτερη προσέγγιση - αυτός μπορεί να είναι μια ευάλωτη ή μια αμφιλεγόμενη πηγή (π.χ. ένα παιδί μετανάστης, ένας μάρτυρας εγκλήματος, ένα μέλος μιας ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας που απειλείται, ένας πληροφοριοδότης δημοσίου συμφέροντος, ένας καταδικασμένος διακινητής, ένας μέτοχος εταιρείας που κατηγορείται για ξέπλυμα χρήματος, ένας πολιτικός ύποπτος για δωροδοκία, κ.λπ.).

• Ζητήστε από τις ομάδες να απαντήσουν στις ακόλουθες ερωτήσεις σχετικά με τον χαρακτήρα / συνεντευξιαζόμενο που τους έχει ανατεθεί:

  • Πώς θα τον προσεγγίσετε;
  • Πού θα κανονίσετε τη συνάντηση για τη συνέντευξη;
  • Ποιες άλλες πτυχές θα πρέπει να εξετάσετε πριν και κατά τη διάρκεια της συνάντησης/συνέντευξης;
  • Πώς θα κρατήσετε ένα ασφαλές αρχείο των απαντήσεων, των δεδομένων ή των πληροφοριών που σκοπεύετε να συλλέξετε;

[5 λεπτά] Απολογισμός

• Οι ομάδες παρουσιάζουν τις επιλογές τους και εξηγούν το σκεπτικό τους - διαθέστε 2 λεπτά για τις ενημερώσεις κάθε ομάδας.
• Ο/Η συντονιστής/τρια δίνει feedback στις ομάδες και ζητά από τους συμμετέχοντες να μοιραστούν ερωτήσεις/παρατηρήσεις.

Εργαλεία / Υλικά

• «Πρότυπα Δραστηριοτήτων – Το Ανθρώπινο Στοιχείο στην Έρευνα: Συνεντεύξεις που απαιτούν ιδιαίτερη προσέγγιση» - ενότητα «Ομαδική δραστηριότητα: Προετοιμασία για τη συνέντευξη». Οι ομάδες συμπληρώνουν το έγγραφο (online ή τυπωμένο).
• Μία διαφάνεια / flip-chart με κατευθυντήριες γραμμές για την ομαδική εργασία και βασικά σημεία που πρέπει να θυμάστε.
• Κοινόχρηστος φάκελος στο cloud και αρχεία / πλατφόρμα επεξεργασίας κειμένου (π.χ.Framapad) για την καταγραφή σημειώσεων και παρατηρήσεων (αν είναι online).
• Λευκός Πίνακας, flip-chart, αυτοκόλλητες σημειώσεις / post-its, στυλό (αν είναι δια ζώσης).

Οδηγίες

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να επιστρέψουν στις ομάδες τους από την προηγούμενη δραστηριότητα.

• Αποστολή κάθε ομάδας είναι:

  • **να προετοιμάσει ένα ερωτηματολόγιο για τον συνεντευξιαζόμενο που της έχει ανατεθεί - ευάλωτο ή αντίπαλο - από την προηγούμενη δραστηριότητα, και
  • να ταξινομήσει τις ερωτήσεις
  • να εξηγήσει ποιοι είναι οι στόχοι και πώς θα επιτευχθούν.

• Υπενθυμίστε στους συμμετέχοντες τους βασικούς στόχους όπως:

  • Σπάσιμο του πάγου
  • Πρόκληση αντιδράσεων
  • Συλλογή στοιχείων που αφορούν το ιστορικό / υπόβαθρο μιας ιστορίας
  • Επαλήθευση άλλων στοιχείων ή πληροφοριών από εναλλακτικές πηγές
  • Συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων
  • Λήψη μαρτυρίας ή/και της ανθρώπινης πλευράς της ιστορίας, κ.λπ.

• Υπενθυμίστε στις ομάδες να ορίσουν έναν υπεύθυνο σημειώσεων, κάποιον που θα κρατάει τον χρόνο και έναν ή περισσότερους εθελοντές για την επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα του παιχνιδιού ρόλων (βλ. επόμενη ενότητα).

• Προσαρμόστε το χρόνο γι αυτή τη δραστηριότητα ανάλογα με τον αριθμό των ομάδων στο εργαστήριό σας.

Εργαλεία / Υλικά

• Υλικά και σημειώσεις των ομάδων από προηγούμενη δραστηριότητα.
• Μια διαφάνεια / flip-chart με τα βασικά σημεία που πρέπει να θυμάστε μετά το παιχνίδι ρόλων (βλ. Απολογισμός).

Οδηγίες

[20 λεπτά] Παιχνίδι ρόλων

• Σε συνέχεια της προηγούμενης δραστηριότητας, κάθε ομάδα δοκιμάζει τη συνέντευξη που σχεδίασε εκτελώντας ένα παιχνίδι ρόλων.

• Ένας εθελοντής από μια άλλη ομάδα καλείται να παίξει το ρόλο του συνεντευξιαζόμενου.

• Δώστε σε κάθε ομάδα 5 λεπτά για να διενεργήσει τη συνέντευξή της, ενώ οι υπόλοιποι παρατηρούν και κρατούν σημειώσεις για μετέπειτα σχολιασμό.

  • Για εξοικονόμηση χρόνου, οι ομάδες μπορούν να δοκιμάσουν μόνο μερικές από τις ερωτήσεις τους (π.χ. μια εισαγωγική ερώτηση + 2/3 κύριες ερωτήσεις που προτιμούν).

• Όταν όλες οι ομάδες έχουν τελειώσει, καλέστε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες να μοιραστούν τις σκέψεις και τις παρατηρήσεις τους.

[5 λεπτά] Απολογισμός και Σύνοψη

• Αφού το παιχνίδι ρόλων ολοκληρωθεί, προχωρήστε σε παρατηρήσεις σχετικά με τα είδη ερωτήσεων και στόχων, γιατί λειτουργούν ή όχι και για ποιο λόγο είναι χρήσιμα.

• Θέστε στο επίκεντρο της συζήτησης τα τι πρέπει να και τι δεν πρέπει να, π.χ:

  • Να κάνετε γενικές ερωτήσεις για να σπάσει ο πάγος.
  • Μην κάνετε παραπλανητικές/κατευθυνόμενες ερωτήσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις απαντήσεις των συνεντευξιαζόμενων.
  • Μην κάνετε ερωτήσεις κλειστού τύπου εάν ο σκοπός σας είναι να συγκεντρώσετε λεπτομέρειες για το ιστορικό/υπόβαθρο.

• Μοιράστε μια έτοιμη διαφάνεια με βασικές συμβουλές και παραδείγματα σχετικών ερωτήσεων για να αναδείξετε τους διαφορετικούς τύπους ερωτήσεων:

  • Ανοιχτού τύπου έναντι κλειστού τύπου
  • Πραγματολογικές και ανοικτού τύπου
  • Κατευθυνόμενες ερωτήσεις
  • Ερωτήσεις σε συνέχεια προηγούμενων
  • Προκλητικές ερωτήσεις

• Επισημάνετε ότι οι ευάλωτες ή αντίπαλες πηγές απαιτούν ειδικές προσεγγίσεις.

• Μετάβαση στη συζήτηση των επόμενων ενοτήτων.

ΥΛΙΚΑ

• Για να προετοιμάσετε τα βασικά σημεία του απολογισμού, χρησιμοποιήστε τον οδηγό "Interviews: the Human Element of Your Investigation" - ενότητες "Preparing for interviews" και "Interviews requiring special approach" (βλ. Συνέντευξη με ευάλωτες πηγές και Χειρισμός αντίπαλων συνεντευξιαζόμενων), Αποκαλύπτοντας το Αόρατο: Η Εργαλειοθήκη.

Ειδικές προσεγγίσεις σε Ειδικά Πλαίσια (1 ώρα)

Εργαλεία / Υλικά

• Διαφάνειες / flip-chart για παρουσίαση.

Οδηγίες

Προετοιμάστε μια σύντομη παρουσίαση που θα τονίζει τα ακόλουθα σημεία:

• Είναι σημαντικό να συνδέεστε με τις ευάλωτες πηγές μέσω έμπιστων ατόμων ή/και οργανισμών και να πραγματοποιείτε πάντα μια εκτίμηση κινδύνου πριν και κατά την προσέγγισή τους:

  • Τονίστε ότι η εκτίμηση κινδύνων και ο μετριασμός τους πρέπει να γίνουν μέρος της ρουτίνας των ερευνητών και υποδείξτε περαιτέρω πηγές σχετικά με το θέμα αυτό, όπως το άρθρο "Risk Assessment Is a Mindset, Not a Checklist".

• Εάν οι πηγές / συνεντευξιαζόμενοι είναι θύματα σεξουαλικής επίθεσης, μπορεί να αισθάνονται πιο άνετα να συναντηθούν σε ένα μέρος που γνωρίζουν ή επιλέγουν οι ίδιοι.

• Επιτρέψτε τους να συνοδεύονται, αν το χρειάζονται.

• Τα θύματα σεξουαλικών εγκλημάτων γενικά προτιμούν να μιλούν με γυναίκες. Αν προσδιορίζετε τον εαυτό σας ως άνδρα, σκεφτείτε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός συναδέλφου, αν πιστεύετε ότι το φύλο του συνεντευκτή μπορεί να κάνει κάποια διαφορά.

• Αποφύγετε τα triggers

  • Επικεντρωθείτε στα γεγονότα των εμπειριών τους για να αποφύγετε την αναβίωση του τραύματος.

  • Να είστε υπομονετικοί, μπορεί να μην ακολουθήσουν μια ευθεία γραμμή στην αφήγησή τους:

    • κάντε συχνές ερωτήσεις,
    • αποφύγετε ερωτήσεις που κατηγορούν το θύμα ή υπονοούν σφάλμα (για παράδειγμα, μπορείτε να μοιραστείτε κάποια παραδείγματα και συμβουλές από τον οδηγό "Practice-oriented guidance for child-sensitive communication and interviewing" ή άλλα παραδείγματα της επιλογής σας),
    • φέρνετε μαζί σας μαρκαδόρους ή παιχνίδια όταν συναντάτε ανηλίκους, μπορεί να τους βοηθήσουν να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση ή να μιλήσουν άνετα παίζοντας.

  • Δείξτε ενσυναίσθηση:

    • αφήστε τους να νιώσουν ότι τους ακούτε,
    • ακούστε περισσότερο παρά να μιλάτε - είναι πολύ σημαντικό.

  • Μην κάνετε συγκρίσεις, μην υπονομεύετε και μην μειώνετε την εμπειρία τους.

• Ελέγξτε τα γεγονότα, πάντα!

  • Το ότι είναι ευάλωτες/οι δεν σημαίνει ότι οι πηγές/συνεντευξιαζόμενοι είναι αξιόπιστες/οι.
  • Οι πληροφορίες πρέπει να ελέγχονται ως προς τα γεγονότα και θα πρέπει να έχετε επίγνωση της προκατάληψής τους, εάν μπορεί να είναι αποτέλεσμα πίεσης.
  • Αυτό μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου. Κάνετε συνεχείς ελέγχους για την αξιοπιστία τους, αν εργάζεστε με πηγή σε βάθος χρόνου.

• Φροντίστε τον εαυτό σας

  • Η αυτοφροντίδα και η αυτογνωσία για έναν ερευνητή σημαίνει ότι η πνευματική του κατάσταση είναι εξίσου σημαντική με εκείνη των πηγών του.

• Πρόσκληση στους συμμετέχοντες να κάνουν ερωτήσεις ή να μοιραστούν τυχόν σχετικές εμπειρίες και συμβουλές.

ΥΛΙΚΑ:

Για να προετοιμάσετε τα βασικά σημεία του απολογισμού, χρησιμοποιήστε:

• Τον οδηγό "Interviews: the Human Element of Your Investigation" - ενότητες "Preparing for interviews" και "Interviews requiring special approach" (βλ. Συνέντευξη με ευάλωτες πηγές και Χειρισμός αντίπαλων συνεντευξιαζόμενων), Αποκαλύπτοντας το Αόρατο: Η Εργαλειοθήκη.
• Το άρθρο "Risk Assessment Is a Mindset, Not a Checklist"

Εργαλεία / Υλικά

• Διαφάνειες / flip-chart, έτοιμα φύλλα μπλοκ για παρουσίαση.

Οδηγίες

Προετοιμάστε μια σύντομη παρουσίαση με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

• Ορισμένες πηγές που μπορεί να είναι συνεργάσιμες μπορεί να γίνουν εχθρικές/αντίπαλες κατά τη διάρκεια της έρευνάς σας και το αντίστροφο.

• Ως συνεντευκτής, πρέπει να αποκτήσετε τη σωστή νοοτροπία και να έχετε αυτογνωσία για να αποφύγετε να σας εκμεταλλευτούν.

• Μη διστάσετε να αλλάξετε οποιεσδήποτε προσχεδιασμένες ερωτήσεις αν χρειαστεί.

• Ξεκινήστε με ερωτήσεις ανοικτού τύπου και χτίστε πάνω σε αυτές.

• Αν ο χρόνος είναι περιορισμένος, μπείτε στο θέμα και κάντε τις δύσκολες ερωτήσεις νωρίς κατά τη διάρκεια της συνέντευξης:

  • Κάντε δύσκολες ερωτήσεις χωρίς δισταγμό και να είστε έτοιμοι να τις υποστηρίξετε ή να τις επαναλάβετε αν δεν απαντηθούν.
  • Να είστε έτοιμοι να αντιμετωπίσετε και τις πιθανές αντιδράσεις ή την άρνηση μιας πηγής να μιλήσει.

• Να δείχνετε πάντα σεβασμό και να έχετε αυτογνωσία, να το υπενθυμίζετε στον εαυτό σας κατά τη διάρκεια κάθε δύσκολης συνέντευξης.

• Παρατηρήστε τη γλώσσα του σώματος και διαβάστε τις αντιδράσεις:

  • οι άνθρωποι που θυμώνουν παρέχουν πληροφορίες ακόμη και όταν είναι συναισθηματικά φορτισμένοι.

• Κρατήστε τον εαυτό σας ασφαλή:

  • οι αντίπαλες πηγές μπορεί να προσπαθήσουν να παρέμβουν στην έρευνά σας ή σε άλλες πηγές (π.χ. να εκφοβίσουν έναν μάρτυρα).
  • Κρατήστε τη δική σας ασφάλεια και την ασφάλεια της έρευνάς σας και των πηγών σας ως ύψιστη προτεραιότητα.

• *Προσκαλέστε τους συμμετέχοντες να κάνουν ερωτήσεις ή να μοιραστούν τυχόν σχετικές εμπειρίες και συμβουλές.

ΥΛΙΚΑ:

To prepare the key points of the debriefing, use:

Για να προετοιμάσετε τα βασικά σημεία του απολογισμού, χρησιμοποιήστε:

• Τον οδηγό "Interviews: the Human Element of Your Investigation" - ενότητες "Preparing for interviews" και "Interviews requiring special approach" (βλ. Συνέντευξη με ευάλωτες πηγές και Χειρισμός αντίπαλων συνεντευξιαζόμενων), Αποκαλύπτοντας το Αόρατο: Η Εργαλειοθήκη.
• Το άρθρο "Risk Assessment Is a Mindset, Not a Checklist"

Εργαλεία / Υλικά

• Διαφάνειες / flip-chart, έτοιμα φύλλα μπλοκ για παρουσίαση.
• Κοινόχρηστος φάκελος στο cloud και αρχεία / πλατφόρμα επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Framapad) για την καταγραφή σημειώσεων και παρατηρήσεων (αν είναι online).
• Λευκός πίνακας, flip-chart, αυτοκόλλητες σημειώσεις / post-it, στυλό (αν είναι δια ζώσης).

Οδηγίες

Συντονίστε μια συζήτηση με τους συμμετέχοντες τονίζοντας τα ακόλουθα σημεία:

• Παρουσιάστε το θέμα των ταξιδιών και την ανάγκη διενέργειας εκτίμησης κινδύνου για τον τόπο ή τους τόπους στους οποίους ταξιδεύει κανείς.

• Προσκαλέστε τους συμμετέχοντες να κάνουν brainstorming για 5 λεπτά σχετικά με το τι πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους όταν πηγαίνουν σε άγνωστα μέρη.

• Ενώ κάνουν brainstorming και συζητούν, σημειώστε τις απαντήσεις και προσθέστε (αν χρειάζεται) πτυχές όπως:

  • Οργάνωση διεθνών ταξιδιών:

    • Εισιτήρια
    • Διαμονή
    • Χερσαία μεταφορά
    • Χάρτες
    • Προϋποθέσεις έκδοσης βίζας
    • Αποσκευές και ρούχα
    • Τεχνικός εξοπλισμός
    • Τελωνειακός έλεγχος

  • Άδειες για τοπικές έρευνες, συνεντεύξεις (αν απαιτείται από το νόμο)

  • Πολιτιστικά και θρησκευτικά ζητήματα

  • Θέματα φύλου που μπορεί να επηρεάσουν τη δουλειά σας

  • Τοπικά γεγονότα/καταστάσεις:

    • Πολιτική αναταραχή, όπως συνεχιζόμενες διαδηλώσεις
    • Εκλογές που μπορεί να προκαλέσουν διαδηλώσεις
    • Υψηλά επίπεδα τοπικής εγκληματικότητας
    • ...

Στο τέλος, να δοθούν πρόσθετες συμβουλές, όπως:

• Η επικοινωνία με τους συνεντευξιαζόμενους μέσω αξιόπιστων τοπικών οργανώσεων μπορεί να είναι χρήσιμη για να σπάσει ο πάγος και να υπάρξει ένα ασφαλέστερο πλαίσιο επικοινωνίας τόσο για την πηγή όσο και για τον συνεντευκτή.

• Πτυχές σχετικές με τη γλώσσα:

  • Αυτό μπορεί να απαιτεί συνεργασία με τοπικούς διαμεσολαβητές, μεταφραστές και οδηγούς.
  • Θα πρέπει να είναι έμπιστα άτομα.
  • Εξετάστε το ενδεχόμενο προκαταρκτικών συνεντεύξεων με τις πηγές για να δείτε αν μπορεί να χρειαστείτε μεταφραστή ή οποιαδήποτε άλλη υποστήριξη.

• Έλεγχοι ιστορικού μπορεί να χρειαστούν όταν εργάζεστε σε άγνωστα μέρη.

  • Μπορεί να ελεγχθεί το ιστορικό σας και μπορεί να χρειαστεί να ελέγξετε το ιστορικό των άλλων προτού εδραιωθεί η εμπιστοσύνη.

• Σκεφτείτε πόσο ασφαλές είναι να μοιραστείτε προσωπικές πληροφορίες ή λεπτομέρειες σχετικά με την έρευνά σας.

Εργαλεία / Υλικά

• Διαφάνειες / flip-chart, έτοιμα φύλλα μπλοκ για παρουσίαση.
• Κοινόχρηστος φάκελος στο cloud και αρχεία / πλατφόρμα επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Framapad) για την καταγραφή σημειώσεων και παρατηρήσεων (αν είναι online).
• Λευκός πίνακας, flip-chart, αυτοκόλλητες σημειώσεις / post-it, στυλό (αν είναι δια ζώσης).

Οδηγίες

Συζητήστε με τους συμμετέχοντες και συνοψίστε τα σχετικά συμπεράσματα με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

• Τι κάνετε όταν τελειώνει μια συνέντευξη;

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να κάνουν brainstorming και να καταγράψουν τις απαντήσεις τους, προσθέτοντας παράλληλα περισσότερες συμβουλές, όπως π.χ:

  • Έλεγχος των γεγονότων.
  • Κύκλος έρευνας για να εκτιμήσετε αν η έρευνα έχει ολοκληρωθεί ή όχι.
  • Δώστε το δικαίωμα απάντησης στους συνεντευξιαζόμενους και τις πηγές σας.
  • Ελέγξτε ότι έχετε άδειες χρήσης του υλικού (συνεντεύξεις, εικόνες, ονόματα κ.λπ.) και πώς θα κατονομάσετε την πηγή όταν δημοσιεύσετε την έρευνά σας.
  • Μείνετε σε επαφή - οι συνεντευξιαζόμενοι μπορεί να αποτελέσουν αφετηρία για να δημιουργήσετε τη δική σας λίστα πηγών και να αναπτύξετε περαιτέρω έρευνες.
  • Πραγματοποιήστε συνεχώς εκτίμηση κινδύνου σε όλα τα επίπεδα: επικοινωνία, αποθήκευση δεδομένων, δημοσίευση, ανταλλαγή πληροφοριών με άλλους, συνεργασία κ.λπ.

• Προσκαλέστε τους συμμετέχοντες να κάνουν ερωτήσεις ή να μοιραστούν τυχόν σχετικές εμπειρίες και συμβουλές.

Κλείσιμο (10 λεπτά)

Εργαλεία/Υλικά

• Κοινόχρηστος πίνακας ζωγραφικής / παρουσίαση / διαδραστικός πίνακας (online)
• Λευκός πίνακας / φύλλα χαρτί, post-its, μαρκαδόροι (δια ζώσης)

Οδηγίες

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες/ουσες να φτιάξουν στον πίνακα μια αφίσα όπου θα μοιραστούν τις απαντήσεις τους στις ακόλουθες ερωτήσεις:

  • Τι μάθατε από το σημερινό εργαστήριο;

• Δώστε μερικά λεπτά για να γράψουν/ζωγραφίσουν τις σκέψεις τους και να διαβάσουν τις σκέψεις των άλλων.

Απολογισμός

• Ο συντονιστής μπορεί να αναδείξει μερικά από τα σημεία στον πίνακα.

Oδηγίες

• Ολοκληρώστε το εργαστήριο και κάντε μια περίληψη των περιεχομένων. Ενημερώστε τους συμμετέχοντες αν το εργαστήριο θα συνεχιστεί με άλλες ενότητες της σειράς «Το Ανθρώπινο Στοιχείο στην Έρευνα» (π.χ. «Το Ανθρώπινο Στοιχείο: Διαχείριση Πηγών»).

• Κάντε μια σύνοψη του εργαστηρίου. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες/ουσες να πουν:

  • ένα σημείο του εργαστηρίου που βρήκαν πολύ χρήσιμο ή ενδιαφέρον και
  • κάτι που θα μπορούσε να βελτιωθεί την επόμενη φορά.

• Ενθαρρύνετε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες να κάνουν ερωτήσεις ή να δώσουν κάποια συμβουλή.

• Μοιραστείτε τα στοιχεία επικοινωνίας σας, αν χρειάζεται, και τυχόν λεπτομέρειες για follow-up.

Περαιτέρω Πηγές

Να χρησιμοποιηθούν κατά την προετοιμασία και να μοιραστούν με τους συμμετέχοντες μετά το εργαστήριο.

Σχετικά με το θέμα:

• "Interviews: the Human Element of Your Investigation", οδηγός από το Αποκαλύπτοντας το Αόρατο: Η Εργαλειοθήκη.
• "How to Manage Your Sources", Αποκαλύπτοντας το Αόρατο: Η Εργαλειοθήκη

Άλλες σχετικές πηγές:

• "Away From Your Screen, Out in the Field", «Αποκαλύπτοντας το Αόρατο: Η Εργαλειοθήκη».
• "Safety First!", «Αποκαλύπτοντας το Αόρατο: Η Εργαλειοθήκη». 
• "Digital Security when Working with Other People’s Data", «Αποκαλύπτοντας το Αόρατο: Η Εργαλειοθήκη».
• "Risk Assessment Is a Mindset, Not a Checklist", «Αποκαλύπτοντας το Αόρατο».

• «Αναπτύσσοντας και Καλλιεργώντας Πηγές» (αρχειοθετημένο αντίγραφο από Wayback Machine διαθέσιμο εδώ), από το International Journalists Network.
• «Κανόνες Δεοντολογίας για το Χειρισμό Πηγών» (αρχειοθετημένο αντίγραφο από Wayback Machine διαθέσιμο εδώ), από το Ethical Journalism Network.
• "How can journalists better approach sources around breaking news stories?" (αρχειοθετημένο αντίγραφο από Wayback Machine διαθέσιμο εδώ), από First Draft News.
• «Προστασία Δημοσιογραφικών Πηγών» (αρχειοθετημένο αντίγραφο από Wayback Machine διαθέσιμο εδώ), από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ECHR).
• «Απόδειξη Ζωής και Άλλα Πρότυπα», Σημειώσεις Εκτίμησης Κινδύνου, και Συνθέτοντας ένα Έγγραφο Απόδειξης Ζωής (αρχειοθετημένο αντίγραφο από Wayback Machine διαθέσιμο εδώ), από Rory Peck Trust.
• "Resources: Guides to finding expert sources" (αρχειοθετημένο αντίγραφο από Wayback Machine διαθέσιμο εδώ), από το Global Investigative Journalism Network.
• "Sources of information" (αρχειοθετημένο αντίγραφο από Wayback Machine διαθέσιμο εδώ), από The News Manual online.
• "5 tips for journalists who want to do a better job of cultivating sources" (αρχειοθετημένο αντίγραφο από Wayback Machine διαθέσιμο εδώ), από Poynter.org.

Επικοινωνήστε μαζί μας

Παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αποκαλύπτοντας το Αόρατο σε περίπτωση που:

• έχετε ερωτήσεις σχετικά με το σχεδιάγραμμα και τις κατευθυντήριες γραμμές του εργαστηρίου,
• χρησιμοποιήσετε το σχεδιάγραμμα και θέλετε να μοιραστείτε σχόλια και προτάσεις που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωσή του,
• προσαρμόσετε το σχεδιάγραμμα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας τα αποτελέσματα,
• θέλετε να προτείνετε νέες δραστηριότητες, συμβουλές ή παραδείγματα που μπορούν να προστεθούν σε αυτό το εργαστήριο,
• θέλετε να μοιραστείτε τις γνώσεις σας και να συνεργαστείτε μαζί μας για την ανάπτυξη και τη δοκιμή νέων εργαστηρίων.

Επικοινωνία: eti@tacticaltech.org (GPG Key / fingerprint: BD30 C622 D030 FCF1 38EC C26D DD04 627E 1411 0C02).

Συντελεστές και Άδεια Χρήσης

CC BY-SA 4.0

Παραγωγή περιεχομένου: «Αποκαλύπτοντας το Αόρατο» της Tactical Tech Άδεια χρήσης: Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International license

• Συντάκτρια εργαστηρίου: Nuria Tesón
• Σχεδιασμός οδηγιών: A. Hayder, Laura Ranca
• Σύνταξη & περιεχόμενο: Christy Lange, Laura Ranca
• Graphic design: Yiorgos Bagakis
• Website development: Laurent Dellere, Saqib Sohail
• Συντονισμός & επίβλεψη έργου: Christy Lange, Laura Ranca, Lieke Ploeger, Marek Tuszynski, Safa Ghnaim, Wael Eskandar

Το υλικό αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Collaborative and Investigative Journalism Initiative (CIJI) που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος: "Supporting investigative journalism and media freedom in the EU" (DG CONNECT) («Υποστήριξη της ερευνητικής δημοσιογραφίας και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ»).

Το παρόν κείμενο αντικατοπτρίζει την άποψη του συγγραφέα και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που περιέχει.