Πώς λειτουργεί το Διαδίκτυο

Το εργαστήριο αυτό βοηθά τους/τις συμμετέχοντες/ουσες να κατανοήσουν πώς είναι δομημένο το διαδίκτυο, και ποια διαδρομή ακολουθούν οι πληροφορίες όταν ταξιδεύουν από τον τελικό χρήστη στους παρόχους πληροφοριών, και αντίστροφα. Οι συμμετέχοντες θα αποκτήσουν γνώση σχετικά με το που βρίσκονται οι κύριοι κίνδυνοι για την ψηφιακή τους ασφάλεια και πώς αυτοί θα μπορούσαν να εμφανιστούν, εξετάζοντας διαφορετικά σενάρια.

Δραστηριότητες μάθησης

Άνοιγμα (15 λεπτά)

Οδηγίες για τους εκπαιδευτές/τριες

• Τραβήξτε την προσοχή θέτοντας μια ερώτηση ή σχολιάζοντας ένα σχετικό θέμα, μια εικόνα κ.λπ.

• Παρουσιάστε τον εαυτό σας και τους στόχους του εργαστηρίου.

• Προαιρετικά: Παρουσιάστε την πηγή του υλικού που θα διδαχθεί (Tactical Tech).

• Ενημερώστε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες για το πρόγραμμα του εργαστηρίου.

• Προτείνετε βασικούς κανόνες για το εργαστήριο συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των αρχών του σεβασμού, της εμπιστευτικότητας και της ισότητας. Ρωτήστε όσους/όσες συμμετέχουν αν θέλουν να προτείνουν κάποια αλλαγή πάνω στις προτάσεις σας ή να προτείνουν κάποιο άλλο κανόνα. Στην περίπτωση που πραγματοποιήσετε μία εκτενέστερη εκδοχή του εργαστηρίου, μπορείτε επίσης να δουλέψετε πάνω σε μία Κοινή Συμφωνία ή σε έναν από κοινού συμφωνηθέντα Κώδικα Δεοντολογίας (μπορείτε να ανατρέξετε στην ενότητα «Κοινές Συμφωνίες» του οδηγού Gender and Tech από Tactical Tech).

Σημείωση: Εάν αυτό το εργαστήριο έρχεται ως συνέχεια του εργαστηρίου «Πρώτα η Ασφάλεια!» με την ίδια ομάδα εργασίας, μπορείτε να παρακάμψετε την ενότητα αυτή.

Οδηγίες

• Ξεκινήστε με έναν σύντομο γύρο γνωριμίας ζητώντας από τα άτομα που συμμετέχουν να απαντήσουν σε μερικές ερωτήσεις για τον εαυτό τους, τη δουλειά τους, τις προσδοκίες τους σχετικά με το εργαστήριο κ.λπ.

• Εναλλακτικά, μπορείτε να επιλέξετε μια άσκηση για να σπάσετε τον πάγο, ώστε να ενθαρρύνετε την ομάδα να κάνει κάτι δημιουργικό. Να σχεδιάσει απαντήσεις ή ιδέες σε έναν πίνακα online. Αν είναι δια ζώσης το εργαστήριο, να σηκωθούν και να κάνουν κάποιες ενέργειες. Δείτε περισσότερα στην ενότητα «Σπάμε τον πάγο» στο «Αποκαλύπτοντας το Αόρατο: Οδηγός Συντονιστή».

[Προαιτερικά] Ανασκόπηση: Πρώτα η Ασφάλεια! (10 λεπτά)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αυτή η ενότητα μπορεί να προστεθεί εάν το κοινό σας δεν έχει παρακολουθήσει στο παρελθόν το εργαστήριο «Πρώτα η Ασφάλεια!» ή οποιαδήποτε άλλη βασική εκπαίδευση σχετικά με την ψηφιακή ασφάλεια.

Ξεκινήστε με έναν γρήγορο έλεγχο γνώσεων, που καλύπτει τις βασικές αρχές και ιδέες του εργαστηρίου «Πρώτα η Ασφάλεια!».

Οδηγίες

Κάντε αρκετές ανοιχτές ερωτήσεις στους συμμετέχοντες, ώστε να πάρετε μια ιδέα για την τρέχουσα κατανόησή τους σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του διαδικτύου. Παραδείγματα τέτοιων ερωτήσεων:

• Από τι πρέπει να προστατευτείτε όταν χρησιμοποιείτε το διαδίκτυο;
• Πώς επιλέγετε τα ψηφιακά εργαλεία επικοινωνίας σας;
• Χρηστιμοποιείτε VPN? Αν ναι, γιατί;

Σχολιάστε τις απαντήσεις τους και επισημάνετε σημαντικά σημεία από το εργαστήριο «Πρώτα η Ασφάλεια!», όπως:

• η σημασία της αξιολόγησης των κινδύνων στο δικό μας πλαίσιο,
• η κατανόηση του γιατί επιλέγουμε συγκεκριμένα εργαλεία είναι εξίσου σημαντική με τα ίδια τα εργαλεία,
• η συμπεριφορά μας συχνά μπορεί να μας προστατεύει περισσότερο από ό,τι τα εργαλεία ψηφιακής ασφάλειας,
• από τι μπορεί να μας προστατεύουν τα VPN.

Πώς είναι δομημένο το Διαδίκτυο (20 λεπτά)

Εργαλεία/Υλικά

• «Πώς λειτουργεί το διαδίκτυο» - κάρτες άσκησης (αρχείο .pdf)
• «Πώς λειτουργεί το διαδίκτυο» - σχεδιαγράμματα για την άσκηση με κάρτες και τη συζήτηση μετά την άσκηση (αρχείο .pdf)
• Για το διαδικτυακό εργαστήριο: online πίνακας (π.χ. Mural, Miro κ.λπ.) με τυχαία κατανεμημένες κάρτες
• Για το εργαστήριο δια ζώσης: εκτυπωμένες κάρτες x αριθμός ομάδων

Οδηγίες

• Χωρίστε τους συμμετέχοντες σε μικρές ομάδες των 2-5 ατόμων.

• Παρουσιάστε σε κάθε ομάδα τις ψηφιακές της κάρτες, που θα έχουν ανεβεί τυχαία σε έναν online πίνακα της επιλογής σας (κάθε ομάδα λαμβάνει ένα κοινό ταμπλό στον πίνακα). Εάν το εργαστήριο γίνεται δια ζώσης, τοποθετήστε τις κάρτες τυχαία σε ένα τραπέζι.

• [10 λεπτά] Οι συμμετέχοντες συζητούν στις ομάδες τους για το πώς ταξιδεύουν οι πληροφορίες στο διαδίκτυο και προσπαθούν να οργανώσουν τις κάρτες με βάση ένα σενάριο, για παράδειγμα: *«Η Άννα πρέπει να ανοίξει την ειδησεογραφική σελίδα 'xyz' στον υπολογιστή της. Πώς ταξιδεύει το αίτημα της Άννας για πρόσβαση στην ιστοσελίδα, από το πρόγραμμα περιήγησης του υπολογιστή της σε αυτή; - Τακτοποιήστε τα στοιχεία της υποδομής του διαδικτύου σε σειρά που επιτρέπει στην Άννα να εκπληρώσει αυτή την αναζήτηση».

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: εάν εκτελέσετε αυτή τη δραστηριότητα δια ζώσης, με φυσικές κάρτες, μπορείτε να ζητήσετε από τους συμμετέχοντες να σηκωθούν όρθιοι. Ο καθένας θα πρέπει να πάρει από μία κάρτα και να τοποθετηθούν στον φυσικό χώρο, με τρόπο που αντιστοιχεί στο πώς ταξιδεύουν τα δεδομένα. Για παράδειγμα, το άτομο με την κάρτα «υπολογιστής» θα πρέπει να είναι πρώτο στη σειρά, το άτομο με την κάρτα «wifi» θα πρέπει να είναι το επόμενο... το άτομο με την κάρτα «μητρική εταιρεία του ιστότοπου» θα πρέπει να είναι το τελευταίο.

[8-10 λεπτά] Απολογισμός

• Μόλις τελειώσει ο χρόνος, ζητήστε από κάθε ομάδα να παρουσιάσει την υποδομή και τη ροή πληροφοριών στο διαδίκτυο και να πει πού αντιμετώπισε προκλήσεις και γιατί, καθώς κι αν υπήρχε κάτι που δεν γνώριζε.

• Εάν διεξάγετε τη δραστηριότητα δια ζώσης, με τους συμμετέχοντες όρθιους, ζητήστε από κάθε άτομο που φέρει μια κάρτα να περιγράψει τη λειτουργία του, γιατί τοποθετήθηκε σε αυτή τη σειρά και στη συνέχεια προχωρήστε στο επόμενο άτομο.

• Επιδείξτε τη «σωστή» σειρά και μιλήστε για τον τρόπο με τον οποίο οι πληροφορίες ταξιδεύουν στις υποδομές του διαδικτύου. Μπορείτε να το επεξηγήσετε χρησιμοποιώντας το αρχείο «Πώς λειτουργεί το διαδίκτυο» - σχεδιαγράμματα για την άσκηση με κάρτες και τη συζήτηση μετά την άσκηση

[Προαιρετικά] Πώς λειτουργεί το VPN (10 λεπτά)

Εργαλεία/Υλικά

• «Πώς λειτουργεί το διαδίκτυο» - κάρτες άσκησης (αρχείο .pdf)
• «Πώς λειτουργεί το διαδίκτυο» - σχεδιαγράμματα για την άσκηση με κάρτες και τη συζήτηση μετά την άσκηση (αρχείο .pdf)
• Για το διαδικτυακό εργαστήριο: online πίνακας (π.χ. Mural, Miro κ.λπ.) με τυχαία κατανεμημένες κάρτες
• Για το εργαστήριο δια ζώσης: εκτυπωμένες κάρτες x αριθμός ομάδων

Οδηγίες

• Χωρίστε τους συμμετέχοντες στις ίδιες ομάδες με την προηγούμενη άσκηση.

• [5 λεπτά] Οι συμμετέχοντες συζητούν στις ομάδες τους πώς λειτουργεί το VPN και πού τοποθετείται στο διάγραμμα των συστατικών στοιχείων.

[5 λεπτά] Απολογισμός

• Περιγράψτε πώς λειτουργεί το VPN και πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί καθώς και πού ανήκει στη γενικότερη εικόνα.

• Παρέχετε συνδέσμους για το πώς κατατάσσονται τα διαφορετικά VPN, π.χ. https://www.safetydetectives.com/best-vpns/

Κίνδυνοι ψηφιακής ασφάλειας (20 λεπτά)

Οδηγίες

• Εξηγήστε ότι τα τρωτά σημεία της ψηφιακής ασφάλειας και της ιδιωτικότητας υπάρχουν σε κάθε βήμα της ροής πληροφοριών.

• Χωρίστε τους συμμετέχοντες σε ομάδες των 2-5 ατόμων (τυχαία ή στις ίδιες ομάδες όπως προηγουμένως) και αναθέστε ένα από τα ακόλουθα σενάρια σε κάθε ομάδα:

  • κατά την πραγματοποίηση κανονικών αναζητήσεων χωρίς βασικά ή προηγμένα μέτρα προστασίας της ιδιωτικής ζωής ή ασφάλειας,
  • όταν χρησιμοποιείται το πρόγραμμα περιήγησης Tor,
  • όταν χρησιμοποιείται ένα εικονικό ιδιωτικό δίκτυο (VPN),
  • όταν χρησιμοποιείται τόσο το Tor όσο και το VPN, κ.λπ.

• [10 λεπτά] Ζητήστε από κάθε ομάδα να σκεφτεί τους κύριους κινδύνους ψηφιακής ασφάλειας με βάση το σενάριο που της έχει ανατεθεί, και να καταγράψει αυτούς τους κινδύνους σε έναν ψηφιακό πίνακα / κοινόχρηστο αρχείο (εάν το εργαστήριο είναι online) ή σε ένα φύλλο χαρτί (εάν είναι δια ζώσης).

Απολογισμός

• Κάντε μια ανοιχτή συζήτηση σχετικά με τα μέτρα που μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή προκειμένου να αποφευχθούν ορισμένοι από τους κινδύνους, όπως οι κλεμμένοι κωδικοί πρόσβασης ή αρχεία και επικοινωνίες που έχουν υποκλαπεί, ο κίνδυνος έκθεσης μέσω προτύπων αναζήτησης κ.λπ.

• Εξηγήστε ότι, τελικά, δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί το σύνολο των κινδύνων, εξαρτάται επίσης από τους εχθρούς κάποιου και το πλαίσιο.

Κλείσιμο (10 λεπτά)

Εργαλεία/Υλικά

• Κοινόχρηστος πίνακας ζωγραφικής / παρουσίαση / διαδραστικός πίνακας (online)
• Λευκός πίνακας / φύλλα χαρτί, post-its, μαρκαδόροι (δια ζώσης)

Οδηγίες

• Ζητήστε από τους συμμετέχοντες/ουσες να φτιάξουν στον πίνακα μια αφίσα όπου θα μοιραστούν τις απαντήσεις τους στις ακόλουθες ερωτήσεις:

  • Τι μάθατε από το σημερινό εργαστήριο;

• Δώστε μερικά λεπτά για να γράψουν/ζωγραφίσουν τις σκέψεις τους και να διαβάσουν τις σκέψεις των άλλων.

Απολογισμός

• Ο συντονιστής μπορεί να αναδείξει μερικά από τα σημεία στον πίνακα.

Εργαλεία/Υλικά: Δεν απαιτούνται.

Οδηγίες

• Ολοκληρώστε το εργαστήριο και κάντε μια περίληψη των περιεχομένων.

• Κάντε μια σύνοψη κάθε ενότητας. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες/ουσες να πουν:

  • ένα σημείο του εργαστηρίου που βρήκαν πολύ χρήσιμο ή ενδιαφέρον και
  • κάτι που θα μπορούσε να βελτιωθεί την επόμενη φορά

• Ενθαρρύνετε τους/τις συμμετέχοντες/ουσες να κάνουν ερωτήσεις ή να δώσουν κάποια συμβουλή.

• Μοιραστείτε τα στοιχεία επικοινωνίας σας, αν χρειάζεται, και τυχόν λεπτομέρειες για follow-up.

Επικοινωνήστε μαζί μας

Παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αποκαλύπτοντας το Αόρατο σε περίπτωση που:

• έχετε ερωτήσεις σχετικά με το σχεδιάγραμμα και τις κατευθυντήριες γραμμές του εργαστηρίου,
• χρησιμοποιήσετε το σχεδιάγραμμα και θέλετε να μοιραστείτε σχόλια και προτάσεις που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωσή του,
• προσαρμόσετε το σχεδιάγραμμα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας τα αποτελέσματα,
• θέλετε να προτείνετε νέες δραστηριότητες, συμβουλές ή παραδείγματα που μπορούν να προστεθούν σε αυτό το εργαστήριο,
• θέλετε να μοιραστείτε τις γνώσεις σας και να συνεργαστείτε μαζί μας για την ανάπτυξη και τη δοκιμή νέων εργαστηρίων.

Επικοινωνία: eti@tacticaltech.org (GPG Key / fingerprint: BD30 C622 D030 FCF1 38EC C26D DD04 627E 1411 0C02).

Συντελεστές και Άδεια Χρήσης

CC BY-SA 4.0

Παραγωγή περιεχομένου: «Αποκαλύπτοντας το Αόρατο» της Tactical Tech Άδεια χρήσης: Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International license

• Συντάκτες: A. Hayder, Wael Eskandar

• Σχεδιασμός οδηγιών: A. Hayder

• Σύνταξη & περιεχόμενο: Christy Lange, Laura Ranca, Wael Eskandar

• Graphic design: Yiorgos Bagakis

• Website development: Laurent Dellere, Saqib Sohail

• Συντονισμός & επίβλεψη έργου: Christy Lange, Laura Ranca, Lieke Ploeger, Marek Tuszynski, Safa Ghnaim, Wael Eskandar

Το υλικό αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Collaborative and Investigative Journalism Initiative (CIJI) που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος: "Supporting investigative journalism and media freedom in the EU" (DG CONNECT) («Υποστήριξη της ερευνητικής δημοσιογραφίας και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ»).

Το παρόν κείμενο αντικατοπτρίζει την άποψη του συγγραφέα και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που περιέχει.