Archiwizacja danych i odzyskiwania zarchiwizowanych informacji w sieci

Ten warsztat zaznajamia uczestników z metodami, narzędziami oraz wskazówkami, które ułatwiają wyszukiwanie starych i „zagubionych” informacji zamieszczanych na stronach internetowych, a także pokazuje, jak archiwizować i zachowywać kopie stron, aby wykorzystać je jako potencjalne źródła lub dowody na to, że określone informacje pojawiły się w sieci.

Przebieg warsztatu

Początek (10 minut)

Instrukcje

• Przykuj uwagę uczestników, zadając pytanie lub komentując wydarzenie, zdjęcie, itp., istotne w odniesieniu do warsztatu.

• Przedstaw siebie oraz cele warsztatu.

• Opcjonalnie: Przedstaw źródło użytych w warsztacie materiałów (Tactical Tech.)

• Poinformuj uczestników o planie warsztatu.

• Zasugeruj podstawowe zasady, które będą obowiązywały podczas trwania warsztatu: w jaki sposób uczestnicy mają się zachowywać i odnosić, także w stosunku do siebie nawzajem, itp. Jeśli prowadzisz dłuższą sesję szkoleniową, rozważ stworzenie Wspólnego Porozumienia lub Ogólnego Kodeksu Postępowania (wskazówki znajdziesz w Poradniku instruktora).

Instrukcje

• Ułatw szybką prezentację uczestnikom warsztatu, zadając im kilka pytań dotyczących ich osoby, wykonywanej przez nich pracy oraz oczekiwań, jakie mają odnośnie warsztatu, itp.

• Jako alternatywę możesz przeprowadzić ćwiczenie na przełamanie lodów, rozbudzając kreatywność uczestników. Na przykład, prosząc ich, aby nanieśli swoje pomysły i odpowiedzi na tablicę (online) lub wykonali określone zadanie (offline). Dalsze przykładu znajdziesz w sekcji Przełamywanie lodów w Poradniku instruktora.

Wstęp do archiwów sieciowych (20 minut)

Instrukcje

• Zrób krótką prezentację, skupiając się na podkreśleniu wagi technik oraz narzędzi służących do archiwizacji danych w sieci. Możesz w jej trakcie zachęcić uczestników do zastanowienia się nad przykładami.

Sugerowany scenariusz:

• Weryfikując informacje zamieszczane w sieci, natrafiamy niekiedy na niedziałające linki lub strony, które przestały być dostępne.

• Czasami natrafimy też na strony z istotnymi dla naszego śledztwa informacjami, lecz nie zdajemy sobie z tego sprawy i ich wagę poznajemy znacznie później.

• Kiedy próbujemy je odwiedzić ponownie, okazuje się, że nie istnieją, zostały usunięte, są dla nas niedostępne lub usunięto z nich bądź zmieniono treść istotnych dla nas informacji.

• W trakcie prowadzonych śledztw i badań uczestnicy napotkają najprawdopodobniej na wszystkie z wymienionych powyżej problemów.

Instrukcje

• Omów przypadek, gdy istotne dla opinii publicznej informacje zostały usunięte ze strony internetowej, lecz odzyskano je dzięki archiwom sieciowym, takim jak Internet Archive's Wayback Machine, Archive Today

Sugerowany przykład oraz scenariusz prezentacji (więcej szczegółów w Poradnik „Odzyskiwanie i archiwizowanie informacji zamieszczanych na stronach internetowych):

• Przykładowo, sprawa usunięcia przez Facebook strony internetowej opisującej, w jaki sposób platforma ta była wykorzystywana przez polityków i ruchy polityczne do wpływania na kampanię i wybory.

• Strona była dostępna pod adresem: https://www.facebook.com/business/success/categories/government-politics. Link przestał działać nagle i niespodziewanie.

• Facebook usunął wspomnianą stronę z listy swoich „wielkich sukcesów” na początku 2018 roku po wybuchu skandalu związanego z działaniami firmy Cambridge Analytica i gdy sam znalazł się pod ostrzałem krytyki za udostępnianie stronom trzecim dostępu do bazy danych użytkowników w celach zarobkowych i politycznych. Dzięki Internet Archive's Wayback Machine – mamy jednak dostęp do politycznych projektów, w które angażował się Facebook i które umieszczał na stronie prezentującej „Wielkie sukcesy” firmy w sekcji „Rządy i polityka” (https://www.facebook.com/business/success).

• Wyszukiwanie strony "https://www.facebook.com/business/success/categories/government-politics" w Wayback Machine pozwala stwierdzić, że informacje te były udostępniane w sekcji „Rządy i polityka” jeszcze w 2017 roku, bo wtedy zarchiwizowano je w Internet Archive tutaj.

MATERIAŁY:

• Artykuł „Facebook quietly hid webpages bragging of ability to influence elections" autorstwa Sama Biddle opublikowany w The Intercept 14 Marca 2018.

• Odzyskiwanie i archiwizowanie informacji zamieszczanych na stronach internetowych poradnik zamieszczony w Exposing the Invisible: Niezbędnik autorstwa Tactical Tech.

Instrukcje

• Podziel uczestników na mniejsze grupy liczące od 3 do 5 osób i poproś ich, żeby omówili:

  • 1. w jaki sposób narzędzia i usługi archiwizacyjne mogą im się przydać w wykonywanej pracy,
  • 2. w jakich przypadkach mogliby je wykorzystać.

• Zasugeruj, żeby każda grupa wybrała sekretarza, który będzie sporządzał notatki.

• Zbierz najważniejsze punkty a następnie nanieś je na współdzieloną tablicę (offline) / flip-chart (offline).

Wyszukiwanie i odzyskiwanie informacji z archiwów sieciowych (50 minut)

Instrukcje

Zrób krótką prezentację, na żywo lub korzystając z przygotowanych slajdów, i omów dwa najważniejsze narzędzia wykorzystywane do wyszukiwania i odzyskiwania starszych wersji stron internetowych i innych treści zamieszczanych w sieci:

• Wayback Machine
• Archive Today

Wayback Machine: https://web.archive.org/

Punkty, które należy omówić:

• Czym jest Wayback Machine; wraz z prezentacją organizacji Internet Archive , która ją udostępnia, oraz realizowanej przez nią misji.

• Wspomnij pokrótce o dwóch głównych funkcjach Wayback Machine:

  1. użytkownicy mogą wyszukiwać i odzyskiwać zarchiwizowane strony internetowe, a także
  2. użytkownicy mogą archiwizować strony w Wayback Machine (więcej szczegółów na ten temat w kolejnej sesji warsztatu).

• Zademonstruj – najlepiej na żywo - jak wyszukiwać i odzyskiwać dzięki Wayback Machine dawne wersje stron internetowych w porządku chronologicznym.

• Wyjaśnij, co oznaczają kolorowe kropki wyświetlane podczas oglądania kalendarza i chronologii wyników wyszukiwania archiwizowanych stron (np., zielone i niebieskie kropki odnoszą się do automatycznych archiwizacji zakończonych sukcesami oraz dostępności zarchiwizowanych informacji; czerwone oznaczają archiwizacje zakończone niepowodzeniami).

• Wyjaśnij, w jaki sposób działa techniczny proces wyszukiwania i archiwizowania informacji wykonywany przez Wayback Machine, wspominając o: - wykorzystaniu automatycznych szperaczy, które decydują o tym, które strony są odwiedzane i archiwizowane, oraz jak często (więcej szczegółów na ten temat Tutaj oraz Tutaj), - jego ograniczeniach (np., archiwizacja nie obejmuje elementów interaktywnych ani ruchomych obrazów, właściciele stron mogą wystąpić o usunięcie danych z archiwum, itp. Więcej na ten temat w podręczniku ETI dotyczącym archiwizacji w sekcji „Ograniczenia Wayback Machine” Tutaj).

• Wykorzystaj okazję, żeby wprowadzić i opisać nowe pojęcia, takie jak "robots.txt" oraz "Sitemap.xml", oraz wyjaśnić dlaczego są one przydatne w pracy śledczego i badacza. Wspomnij, że plik robots.txt definiuje, które elementy strony internetowej są, a które nie są dostępne dla szperaczy. Przykład tutaj.

• Zaznacz, że użytkownicy mogą utworzyć na Internet Archive darmowe konto, co daje pewne korzyści przy zapisywaniu stron (więcej informacji na ten temat w następnej sekcji).

• Podkreśl, że odzyskiwanie danych zamieszczonych na starych wersjach stron i archiwizowanie stron Wayback Machine może pomóc w prowadzeniu śledztwa, a jednocześnie zapewnić łatwy dostęp do cytatów i odnośników przekierowujących do starszych treści.

• Uczul uczestników, że powinni mimo to archiwizować dowody, zapisując je w różnych miejscach, gdyż mogą one zniknąć z Internet Archive, jeśli prośba właściciela strony zostanie rozpatrzona pomyślnie.

• Zaznacz, że korzystanie z darmowych usług oferowanych przez Internet Archive i Wayback Machine dodaje prowadzonemu śledztwu element neutralności i zaufania, gdyż jest to platforma niezależna i znana na całym świecie, której misją jest ochrona informacji zamieszczanych w sieci.

Archive Today: https://archive.ph/

Punkty, które należy poruszyć:

• Archive Today wykorzystuje inny mechanizm do wyszukiwania stron niż Wayback Machine i archiwizuje je zgodnie z potrzebami użytkownika, czyli na podstawie jego ręcznych wyszukiwani.

• Usługa przesyła stronie [adres IP] użytkownika (https://en.wikipedia.org/wiki/IP_address) i dzięki temu wyszukuje materiały istotne dla danego regionu. Nie zbiera jednakże informacji o osobach archiwizujących dane.

• Sprawdza się lepiej do przechowywania stron publicznych mediów społecznościowych, gdyż nie stosuje się do poleceń zawartych w pliku robots.txt (czyli nie respektuje ograniczeń treści umieszczonych na stronach przez ich właścicieli).

• Zademonstruj – najlepiej na żywo - jak wyszukiwać i odzyskiwać dzięki Archive Today dawne wersje stron internetowych zarchiwizowanych przez użytkowników (wskazówki tutaj).

MATERIAŁY:

• Odzyskiwanie i archiwizowanie informacji zamieszczanych na stronach internetowych poradnik zamieszczony w "Exposing the Invisible: Niezbędnik autorstwa Tactical Tech.

• Wayback Machine, najczęściej zadawane pytania; oraz Internet Archive - najczęściej zadawane pytania – Lista użytecznych wskazówek na temat tego, jak archiwizować informacje i jak wykorzystywać dane już zarchiwizowane przez Wayback Machine, oraz odpowiedzi na pytania dotyczące kwestii prawnych znajdują się tutaj.

• Archive Today – najczęściej zadawane pytania - Lista użytecznych wskazówek na temat tego, jak archiwizować informacje i jak wykorzystywać dane już zarchiwizowane przez Archive Today.

• Tips for Using the Internet Archive's Wayback Machine in Your Next Investigation, artykuł autorstwa Marka Grahama opublikowany przez Global Investigative Journalism Network (GIJN) 5 maja 2021.

Instrukcje

• Podziel uczestników na małe grupy liczące od 3 do 5 osób. Wręcz każdej grupie listę (patrz szablony w części „Narzędzia”) kolejnych etapów procesu wyszukiwania stron internetowych w Wayback Machine.

• Zadaniem uczestników będzie podróż w czasie i odszukanie starej wersji jednej lub większej liczby stron.

• Jedno z zadań może dotyczyć:

  • https://cambridgeanalytica.org/ z 2017 roku i dnia, w którym archiwizowano ją 4 razy.

• Możesz (mowa o instruktorze) zastąpić ten przykład innym pod warunkiem, że wybrana przez ciebie strona została zarchiwizowana w Wayback Machine i jest dzięki niej dostępna.

MATERIAŁY:

• Odzyskiwanie zarchiwizowanych stron – Szablon do ćwiczenia: Maszyna do podróży w czasie (plik Word)

Instrukcje

Przygotuj krótką prezentację i demonstrację, zawierając w niej:

Wskazówki odzyskiwania zarchiwizowanych stron bezpośrednio w przeglądarki:

• Wayback Machine pozwala na wyszukiwanie zarchiwizowanych wersji stron bez konieczności korzystania z jej interfejsu.

• Można to zrobić za pomocą własnej przeglądarki, wykorzystując odpowiednio sformatowane adresy sieciowe, na przykład:

  • https://web.archive.org/*www.twojastrona.com/* (gdzie www.twojastrona.com/ to adres wyszukiwanej strony). Przeglądarka wyświetli wówczas ostatnią zarchiwizowaną wersję podanej strony.

    - Przedzielić dwa adresy gwiazdką (\*), aby zobaczyć kalendarz archiwizacji strony: `https://web.archive.org/*/www.twojastrona.com/`
    
    - Dodać gwiazdkę na końcu: `https://web.archive.org/*/www.twojastrona.com/*` żeby wyszukać wszystkie strony powiązane z wyszukiwaną stroną, a nie tylko jej stronę główną. Na przykład: wyszukiwanie  `https://web.archive.org/web/*/cambridgeanalytica.org/*` , wyświetli w rezultatach wszystkie strony zamieszczane na 
    

    cambridgeanalytica.org pages i zarchiwizowane przez Wayback Machine.

Wskazówki dotyczące plików robots.txt:

• Podkreśl znaczenie plików robots.txt dla archiwizacji i badań.

• Przypomnij uczestnikom, że robots.txt to plik, który ustala, jaka część strony jest dostępna dla szperaczy. Jeśli stronie towarzyszy plik robots.txt, możesz zobaczyć jego zawartość, dodając do adresu domeny "/robots.txt". Na przykład: https://www.google.com/robots.txt

• Strony wykorzystują te pliki to blokowania szperaczy używanych przez Wayback Machine, wyszukiwarki takie jak Google i inne usługi zajmujące się indeksowaniem i archiwizowaniem danych. Administratorzy stron decydują się na zastosowanie plików robots.txt, by:

  • obniżyć to koszty przepustowości,

  • zredukować przeciążenie serwerów,

  • chronić zastrzeżone znaki graficzne,

  • wyłączyć z wyników wyszukiwań strony w trakcie budowy,

  • ukryć potencjalnie wrażliwe informacje.

• O ile Wayback Machine nie stosuje się zawsze do wymienionych powyżej ograniczeń, istnieje wiele stron, które nie są archiwizowane przez jej szperaczy z powodu poleceń zapisanych w plikach robots.txt. To jeden z (kilku) powodów, dlaczego użytkownicy nie są w stanie wyszukać określonych stron bądź napotykają na trudności podczas ręcznej archiwizacji niektórych stron.

• Jeśli użytkownicy mają problem z przeglądaniem lub archiwizowaniem określonych stron w Wayback Machine, powinni sprawdzić zawartość pliku robots.txt tej strony, aby upewnić się, czy nie „zabrania” on dostępu do określonych fragmentów strony.

Instrukcje

[10 minut] Tworzenie osi czasu

• Podziel uczestników na małe grupy liczące od 3 do 5 osób i zasugeruj, by członkowie wyznaczyli spośród siebie sekretarza oraz prezentera.

• Poproś członków grup, żeby wybrali stronę, którą dobrze znają (albo taką, która jest dla nich istotna z powodów zawodowych), i utworzyli oś czasu, wykorzystując zrzuty ekranów ukazujące, w jaki sposób ona ewoluowała.

• Oś czasu powinna zawierać minimum 4 lub 5 zrzutów ekranu.

• Każda grupa omówi następnie stworzoną przez siebie oś czasu, wyszukując ciekawych różnic pomiędzy zrzutami ekranów.

[5 minut] Podsumowanie / Dzielenie się przemyśleniami z pozostałymi uczestnikami

• Każda grupa zaprezentuje swoją oś czasu oraz swoje przemyślenia pozostałym uczestnikom warsztatu (po 1 minucie na grupę).

Archiwizacja informacji (40 minut)

Instrukcje

Zrób krótką prezentację i demonstrację, ujmując w niej następujące punkty:

• Jak archiwizować strony internetowe, wykorzystując Wayback Machine i Archive Today.

• Podkreśl raz jeszcze, w jaki sposób archiwizacja sieciowa pomaga w zabezpieczaniu informacji na potrzeby prowadzonego śledztwa, a jednocześnie ułatwia dostępność do wcześniejszych publikacji.

• Skorzystaj z funkcji współdzielonego ekranu lub z projektora (offline), żeby zilustrować proces zapisywania strony.

W przypadku Wayback Machine:

• Zacznij od https://archive.org/web - "Save Page Now"

• Przypomnij uczestnikom o roli plików robots.txt uniemożliwiających archiwizację niektórych stron lub ich fragmentów.

• Ważne - ręczne zapisywanie stron archiwizuje podaną przez użytkownika stronę (np., "http://www.twojastrona.com/projekty"), lecz nie wszystkie zamieszczone na niej linki i nie całą jej zawartość.

• Aby zarchiwizować całą stronę, wykorzystując powyższą metodę, należy zapisać każdą stronę oddzielnie. Ewentualnie, założyć na Internet Archive darmowe konto, które pozwala na wykorzystanie dodatkowych funkcji, takich jak zapisywanie linków i całych stron.

• Pokaż, jak założyć darmowe konto i jak korzystać z Wayback Machine, a także jakie są płynące z tego korzyści: np., użytkownik może zapisywać linki i archiwizować większą liczbę stron lub zapisywać zarchiwizowane strony na swoim koncie, co ułatwia ich późniejsze odzyskanie.

• Zaznacz, że do zbiorczego archiwizowania stron można wykorzystać Google Sheets, zwłaszcza w przypadkach, gdy strona nie została automatyczna zarchiwizowana przez szperacze Wayback Machine lub gdy konieczna jest archiwizacja w określonym dniu. Więcej szczegółów i instrukcji, tutaj oraz tutaj.

Dla Archive Today:

• Zacznij od https://archive.ph/ - "My url is alive and I want to archive its content."

• Wybierz ogólnie dostępną stronę lub tweet, które nie zostały jeszcze zarchiwizowane. Wyszukaj je, a następnie zarchiwizuj, wykorzystując Archive Today.

• Po archiwizacji wyszukaj je raz jeszcze (korzystając z URL) i zademonstruj rezultat końcowy.

Instrukcje

Zrób krótką prezentację, przybliżając ograniczenia Wayback Machine i Archive Today a także wady i zalety różnych metod archiwizacji. Podkreśl następujące punkty:

• Wayback Machine nie zapisuje całej zawartości kont założonych w mediach społecznościowych, interaktywnych plików Flash i JavaScript, ruchomych obrazów, filmów oraz podobnych treści. Archiwizacja tych elementów wymaga innych rozwiązań, takich jak: robienie zrzutów ekranów, regularne zapisywanie stron w trybie offline.

• Wayback Machine archiwizuje strony na podstawie ich rankingów i popularności. To proces automatyczny i użytkownicy nie mogą zażądać archiwizacji całości takich stron.

• Archive Today nie wykorzystuje automatycznych szperaczy i ich użytkownicy muszą zapisywać strony ręcznie, upewniając się jednocześnie, że archiwizacja objęła również linki tak, aby można je było wykorzystać w późniejszym okresie.

• Przypomnij uczestnikom o tym, jak ważne jest, by nie polegali wyłącznie na archiwach sieciowych, gdyż strony są z nich niekiedy usuwane na żądanie ich właścicieli. Sporządzanie dodatkowych kopii jest koniecznością. Tak jak archiwizowanie plików HTML i PDF na używanych przez siebie urządzeniach.

MATERIAŁY:

• Inne sposoby odzyskiwania i archiwizowania stron internetowych, sekcja Odzyskiwanie i archiwizowanie stron internetowych w poradniku "Exposing the Invisible: Niezbędnik autorstwa Tactical Tech.

Instrukcje

• Poproś uczestników, żeby stworzyli własne kapsuły czasowe dla wybranych przez siebie stron, korzystając z Wayback Machine lub Archive Today oraz wskazówek otrzymanych w trakcie wcześniejszych ćwiczeń.

• Poproś użytkowników, żeby dodali linki do zarchiwizowanych stron do współdzielonego dokumentu.

Instrukcje

• Podziel uczestników na małe grupy liczące od 3 do 5 osób.

• Poproś każdą grupę, żeby zastanowiła się nad innymi sposobami odzyskiwania i archiwizowania stron internetowych, a następnie zapisała swoje propozycje we współdzielonym pliku.

• Może to być:

  • sprawdzanie wersji strony znajdującej się w pamięci podręcznej,

  • odszukanie innych platform udostępniających zarchiwizowane materiały pochodzące ze źródeł takich jak: media społecznościowe, biblioteki sieciowe, mapy, lub archiwów tematycznych gromadzących informacje na temat konfliktów, przypadków łamania praw człowieka, sieci rozpowszechniających dezinformacje, itp.

  • dowiedzenie się, jakie dodatkowe informacje archiwizowane są przez Internet Archive, i jak można je wykorzystać do przebadania określonych tematów.

UWAGA: Możesz dostosować to ćwiczenie oraz własne sugestie do potrzeb i kontekstu uczestników.

Po pierwsze, bezpieczeństwo! (15 minut)

Instrukcje:

Zrób krótką prezentację, omawiając najistotniejsze wskazówki dotyczące zachowywania bezpieczeństwa podczas prowadzonego śledztwa i archiwizowania informacji w sieci. Sugerowany scenariusz:

• Dzienniki dostępu: kiedy korzystamy z usług archiwizacyjnych, archiwum otwiera wybraną przez nas stronę i sporządza jej kopię. Gdy to się dzieje, strona automatycznie dodaje wpis do „dziennika dostępu.” Znajdują się w nim informacje na temat tego kiedy i z jakiego adresu IP strona została otworzona. Większość usług archiwizacyjnych ma dzienniki dostępu.

• Uważny administrator strony lub zautomatyzowany proces mogą wychwycić, że część strony została zarchiwizowana przez Wayback Machine. Ów fakt zasugeruje, że ktoś sprawdza informacje zamieszczone na stronie lub osobę z nimi związaną. Nie oznacza to, że właściciele strony poznają automatycznie tożsamość śledczego, lecz mogą zebrać wskazówki, które im to umożliwią lub ułatwią.

• Załóżmy, że zarchiwizowaną przez Wayback Machine stronę obejrzało tego samego dnia tylko kilka adresów IP. Dzięki tym informacjom administrator strony może się domyśleć, iż jest ona obserwowana przez osoby przebywające w określonym miejscu.

• Dla przykładu: Webcite zapisuje informacje na temat systemu operacyjnego i przeglądarki, z jakich korzystają wszyscy użytkownicy, a także nazwę domeny dostawcy usług internetowych Polityka prywatności Webcite). Archive Today wykorzystuje adres IP użytkownika do otworzenia stron, które chce zarchiwizować.

• Z tego powodu warto podczas archiwizowania skorzystać z wirtualnej sieci prywatnej (VPN) lub przeglądarki Tor.

• Niektóre usługi wymagają od użytkownika utworzenia konta, wybrania nazwy użytkownika, potwierdzenia adresu poczty elektronicznej lub skojarzenia konta z profilem założonym w mediach społecznościowych.

• Korzystając z powyższych usług, należy zakładać odrębne konta, aby wyodrębnić (oddzielić) pracę od sieciowych profilów prywatnych.

• Warto rozważyć stworzenie jednej „tożsamości” wyłącznie na potrzeby prowadzonego śledztwa i usunięcie jej po jego zakończeniu. Na przykład, względne bezpieczne i wyodrębnione konto poczty elektronicznej można założyć natutanota.de lub protonmail.com.

• Każdy czas poświęcony na przygotowanie się do planowanego śledztwa pomaga w ograniczeniu ryzyka i wymienionych powyżej zagrożeń.

MATERIAŁY:

• Poradnik „Po pierwsze, bezpieczeństwo!" w Exposing the Invisible – Niezbędnik autorstwa Tactical Tech.
• „Technologia jest głupia: Jak wybierać narzędzia do pracy zdalnej” artykuł autorstwa Marka Tuszyńskiego, Tactical Tech.

Zakończenie (10 minut)

Narzędzia/Materiały

• Współdzielony blok rysunkowy / slajdy / tablica (online)
• Tablica suchościeralna / flip-chart, kartki samoprzylepne, markery (offline)

Instrukcje

• Poproś uczestników, żeby stworzyli plakat na wynos, umieszczając na współdzielonej tablicy / bloku rysunkowym swoje odpowiedzi na następujące pytanie:

  • Co wynieśli z dzisiejszego warsztatu?

• Daj uczestnikom kilka minut na zapisanie lub narysowanie swoich przemyśleń, a także na przeczytanie odpowiedzi pozostałych uczestników.

Podsumowanie

• Omów kilka punktów umieszczonych na tablicy.

Narzędzia/Materiały: bez materiałów.

Instrukcje

• Zakończ warsztat i podsumuj jego przebieg.

• Przeprowadź krótką ocenę warsztatu. Pozwól każdemu uczestnikowi, by wymienił:

  • jeden element warsztatu, który uznał za bardzo dobry.
  • jeden element warsztatu, który wymaga poprawy.

• Możesz zachęcić uczestników do zadawania pytań lub udzielić im ostatnich wskazówek.

• Udostępnij uczestnikom stosowne dane kontaktowe i inne istotne szczegóły.

Skontaktuj się z nami

Zapraszamy do skontaktowania się z nami poprzez Exposing the Invisible, jeśli:

• macie jakiekolwiek pytania odnośnie tego warsztatu oraz porad dla moderatorów,

• korzystacie z tego planu warsztatu i chcecie podzielić się z nami własnymi przemyśleniami na jego temat oraz sugestiami, które mogą pomóc w jego ulepszeniu,

• dostosowujecie ten plan warsztatu do określonych, specyficznych kontekstów i chcecie się z nami podzielić rezultatami,

• chcecie zasugerować nam nowe ćwiczenia, macie nowe rady lub przykłady, które moglibyśmy dołączyć do tego planu warsztatu,

• chcecie podzielić się z nami własnym doświadczeniem oraz wiedzą i pomóc nam w opracowywaniu i testowaniu nowych warsztatów.

Kontakt: eti@tacticaltech.org (GPG Key / fingerprint: BD30 C622 D030 FCF1 38EC C26D DD04 627E 1411 0C02).

Autorzy i licencje

CC BY-SA 4.0

Ten tekst został wyprodukowany przez projekt Exposing the Invisible Tactical Tech's i zarejestrowany na licencji Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International license

• Autorzy warsztatu: A. Hayder, Laura Ranca, Wael Eskandar

• Projekt szkoleniowy: A. Hayder

• Redakcja i treść: Christy Lange, Laura Ranca, Wael Eskandar

• Projekt graficzny: Yiorgos Bagakis

• Opracowanie strony internetowej: Laurent Dellere, Saqib Sohail

• Koordynacja projektów i nadzór: Christy Lange, Laura Ranca, Lieke Ploeger, Marek Tuszynski, Safa Ghnaim, Wael Eskandar

To narzędzie zostało opracowane jako część Collaborative and Investigative Journalism Initiative (CIJI), współfinansowanego przez Komisję Europejską w ramach projektu pilotażowanego: "Supporting investigative journalism and media freedom in the EU" (DG CONNECT).

Ten tekst odzwierciedla poglądy autora i Komisja nie odpowiada za wykorzystanie informacji w nim zawartych.