Zaawansowane wyszukiwanie informacji w sieci i „dorking”

Ten warsztat zaznajamia uczestników z metodami, poradami i narzędziami służącymi do zaawansowanego wyszukiwania informacji w sieci przy pomocy techniki zwanej „dorkingiem”. Uczestnicy dowiedzą się, czym jest ta technika i jak ją stosować wraz z różnymi wyszukiwarkami internetowymi i kontekstami wynikającymi z prowadzonych śledztw. Warsztat omawia ponadto wskazówki oraz zagadnienia związane z bezpieczeństwem i ochroną prywatności podczas wyszukiwania, zbierania i dzielenia się informacjami w sieci.

Przebieg warsztatu

Początek (15 minut)

Instrukcje

• Przykuj uwagę uczestników, zadając pytanie lub komentując wydarzenie, zdjęcie, itp., istotne w odniesieniu do warsztatu.

• Przedstaw siebie oraz cele warsztatu.

• Opcjonalnie: Przedstaw źródło użytych w warsztacie materiałów (Tactical Tech.)

• Poinformuj uczestników o planie warsztatu.

• Zasugeruj podstawowe zasady, które będą obowiązywały podczas trwania warsztatu: w jaki sposób uczestnicy mają się zachowywać i odnosić, także w stosunku do siebie nawzajem, itp. Jeśli prowadzisz dłuższą sesję szkoleniową, rozważ stworzenie Wspólnego Porozumienia lub Ogólnego Kodeksu Postępowania (wskazówki znajdziesz w Poradniku instruktora).

Instrukcje

• Ułatw szybką prezentację uczestnikom warsztatu, zadając im kilka pytań dotyczących ich osoby, wykonywanej przez nich pracy oraz oczekiwań, jakie mają odnośnie warsztatu, itp.

• Jako alternatywę możesz przeprowadzić ćwiczenie na przełamanie lodów, rozbudzając kreatywność uczestników. Na przykład, prosząc ich, aby nanieśli swoje pomysły i odpowiedzi na tablicę (online) lub wykonali określone zadanie (offline). Dalsze przykładu znajdziesz w sekcji Przełamywanie lodów w Poradniku instruktora.

Wstęp do "dorkingu" i zaawansowanego wyszukiwania informacji w sieci (25 minut)

Instrukcje

[10 minut] Szczegółowe studium przypadku:

• Opowiedz o następującym śledztwie, kładąc nacisk na różne metody wykorzystane w trakcie jego prowadzenia: "Locating the Netherlands' Most Wanted Criminal by Scrutinising Instagram" artykuł opublikowany przez Bellingcat.

• Przybliż tło wydarzeń i wyjaśnij, dlaczego śledztwo musiało zostać przeprowadzone.

• Skup się na kolejnych krokach podejmowanych w trakcie śledztwa przez śledczych.

• Opisz wykorzystane metody, podkreśl metody najbardziej istotne takie jak, wykorzystanie operatorów wyszukiwania, odwrotne wyszukiwanie grafik, crowdsourcing w mediach społecznościowych.

• Opisz szczegółowo najważniejsze narzędzia i sposób ich wykorzystania w określonym kontekście.

• Daj kilka wskazówek i poproś uczestników, żeby sami poszukali rozwiązań. Przed przejściem do omówienia kolejnego etapu śledztwa zadawaj uczestnikom pytanie: „A wy jak byście to zrobili?”

[5 minut] Wyjaśnij pokrótce, czym jest „(Google) dorking.”

• Zaprezentuj różne przykłady technik zaawansowanego wyszukiwania informacji.

• O ile to możliwe, dostosuj przykłady do kontekstu słuchaczy.

Instrukcje

• Podziel uczestników na mniejsze grupy i poproś, żeby zastanowili się nad pytaniem:

  • „Czy dorking jest istotny w odniesieniu do mojej pracy?"

• Nanieś przemyślenia i wnioski na współdzieloną tablicę (online) / flip chart (offline).

Jak działa dorking (30 minut)

Instrukcje

Przygotuj i zrób prezentację, ujmując w niej następujące punkty:

• Zaznajom pokrótce uczestników z pojęciem „operator wyszukiwania” (zwanym też „dorkiem”): podaj definicję i zastosowanie.

  • Wykorzystaj tę tabelę i zaprezentuj inne źródła informacji (na przykład: https://neilpatel.com/blog/google-search-operators/; https://moz.com/learn/seo/search-operators).

• Podaj kilka przykładowych „dorków.”

• Zaznacz, iż nawet jeśli dwie różne wyszukiwarki wykorzystują identyczne operatory, to często wyświetlają odmienne wyniki wyszukiwani – uczestnicy muszą się dowiedzieć, dlaczego tak się dzieje, gdyż fakt ten wpływa na efektywność omawianej na warsztacie techniki:

  • ta sama wyszukiwarka może podać inne wyniki wyszukiwania w zależności od miejsca, z którego przeprowadzono tę czynność,

  • dwie różne wyszukiwarki wykorzystane z tego samego miejsca i przy użyciu tych samych operatorów mogą wyświetlić różne wyniki wyszukiwania, gdyż korzystają z różnych algorytmów wyszukiwania, itp.

Instrukcje

• Podziel uczestników na mniejsze grupy liczące od 3 do 5 osób, wykorzystując break-out rooms (online) / przydzielając ich do rozstawionych w pomieszczeniu stołów (offline).

• Poproś grupy, by stworzyły własne „Karty operatorów wyszukiwania” wykorzystywanych przez Google, DuckDuckGo, Yahoo oraz Bing, uzupełniając tabelę (szablon poniżej).

• Tabela składa się z dwóch kolumn – w jednej znajdują się operatory w drugiej opis ich funkcji.

• Tabela ma brakujące pola i zadaniem uczestników będzie ich odszukanie i uzupełnienie. Informacje te będą im potrzebne do rozwiązania quizu z następnego ćwiczenia.

  • Puste pola do uzupełnienia można dodatkowo zaznaczyć.

MATERIAŁY:

• Karta z operatorami wyszukiwania (plik Word – tabelę można pobrać z sieci i udostępnić uczestnikom online lub wydrukować, jeśli warsztat prowadzony jest offline).

Instrukcje

Kontynuując poprzednie ćwiczenie, zrób quiz.

• Zadaj członkom grup (z poprzedniego ćwiczenia) pytania. Ich przedstawiciele będą udzielali odpowiedzi, podnosząc dłonie i korzystając z tabel, które uzupełniali.

• Pytania mogą wyglądać następująco:

  • Jaki wynik wyszukiwania da użycie dorka „xyz?”
  • Jakiego dorka użyć, żeby uzyskać informację „xyz?”

Dodatek: Jak działa odwrotne wyszukiwanie grafiki (15 minut)

UWAGA: Odwrotne wyszukiwanie grafiki – czyli wyszukiwanie oparte na analizie obrazów a nie tekstu – wykorzystywane jest zazwyczaj w połączeniu z zaawansowanym wyszukiwaniem tekstowym i w ten sposób ma związek z „dorkingiem.” Jako instruktor możesz uwzględnić tę dodatkową sekcję w planie warsztatu, lecz nie jest to wymagane.

Instrukcje

• Wyjaśnij, czym jest odwrotne wyszukiwanie grafiki.

• Zaprezentuj dostępne narzędzia i zademonstruj ich zastosowanie, korzystając z wybranej przez siebie grafiki:

  • https://yandex.com/images/

  • https://www.google.com/imghp

  • https://tineye.com/

Instrukcje

• Podziel uczestników na mniejsze grupy.

• Pokaż serię zdjęć przedstawiających miejsca, osoby, przedmioty, korzystając ze współdzielonej tablicy (online) / projektora (offline), i poproś uczestników, żeby znaleźli odpowiedzi na pytania: „Co / Gdzie / Kiedy / Kto to jest?”, posiłkując się odwrotnym wyszukiwaniem grafik.

• Jeśli warsztat prowadzony jest online, przenieś zdjęcia do publicznej chmury danych i udostępnij uczestnikom linki, aby mogli pobrać pliki.

UWAGA: Poniżej znajdują się przykładowe grafiki, które można pobrać z sieci: 1 / 2 / 3 / 4 / 5. Zaleca się korzystanie ze zdjęć, których kontekst łatwo wytłumaczyć.

Dorkujemy! (40 minut)

Instrukcje

• Podziel uczestników na mniejsze grupy liczące od 3 do 5 osób.

• Przydziel grupom serie zadań, które będą musiały wykonać w 20-25 minut.

• Zadania będą dotyczyły wykorzystania różnych wyszukiwarek do zaawansowanego wyszukiwania określonych informacji, takich jak:

  • konkretne zdjęcie o określonym rozmiarze,
  • spis domów wystawionych na sprzedaż w danej lokalizacji wraz z cenami,
  • dokument dotyczący wydatków i sum, jakie lokalna administracja przeznaczyła na określone obszary swej działalności,
  • raport w pliku .pdf na temat poziomu zanieczyszczenia powietrza w określonej lokalizacji,
  • itp.

• Sprawdzaj w trakcie ćwiczenia czynione przez grupy postępy.

UWAGA: Możesz dostosować powyższą listę do kontekstu i potrzeb uczestników warsztatu, wyznaczając im zadania mające związek z ich oczekiwaniami i zainteresowaniami.

Instrukcje

• Po zakończeniu ćwiczenia poproś przedstawicieli wszystkich grup, żeby podzielili się z pozostałymi uczestnikami przemyśleniami, odpowiadając na następujące pytania:

  • Których operatorów wyszukiwania użyliście? Co zadziałało, a co nie?
  • Jakie interesujące informacje wyszukaliście?
  • Czy wyniki wyszukiwania różniły się, kiedy korzystaliście z innych wyszukiwarek? Jeśli tak, to czego dotyczyły różnice?

• O ile będzie to potrzebne, dodaj od siebie wskazówki i podsumuj ćwiczenie.

Po pierwsze, bezpieczeństwo! (15 minut)

Instrukcje

Przygotuj i zrób krótką prezentację na temat środków ostrożności, które należy zastosować przed wykorzystaniem dorkingu jako narzędzia do prowadzenia śledztwa, zawierając w niej następujące punkty:

• Miej na uwadze kwestie prawne – dorking może umożliwić wgląd w tajne dokumenty, które nie są udostępniane publicznie.

• Korzystaj z przeglądarki Tor, jeśli jest taka możliwość. Miej na uwadze, że jej użycie w połączeniu z niektórymi wyszukiwarkami jest problematyczne. W niektórych krajach korzystanie z niej jest nawet nielegalne (instruktorzy muszę się upewnić, czy odnosi się to do kontekstu uczestników warsztatu).

• Korzystaj z VPN (wirtualnej sieci prywatnej)

• Kiedy występuje ryzyko, korzystaj z wyszukiwarek zabezpieczających prywatność użytkownika takich jak:

  • DuckDuckGo

  • StartPage

  • dodaj, że wyniki takich wyszukiwań będą ograniczone, gdyż operatory wyszukiwania mogą wyświetlić różne wyniki w zależności od wykorzystywanej wyszukiwarki.

MATERIAŁY:

• Poradnik „Po pierwsze, bezpieczeństwo!”, w Exposing the Invisible: Niezbędnik.
• Poradnik „Wyszukuj sensowniej dzięki dorkingowi” - sekcja "Dorkować, czy nie dorkować” w Exposing the Invisible: Niezbędnik.

Instrukcje

Przygotuj i zrób krótką prezentację na temat „Ochronnego dorkingu”, zawierając w niej następujące punkty:

• Wyszukiwanie słabych punktów w ochronie sieciowej.

• Google Hacking Database (GHDB).

• Wyszukiwanie wrażliwych informacji.

• Dorking samego siebie (i dlaczego jest on ważny/użyteczny).

MATERIAŁY:

• [Poradnik „Wyszukuj sensowniej dzięki dorkingowi” - sekcja „Ochronny dorking”](](https://kit.exposingtheinvisible.org/en/how/google-dorking.html#defensive-dorking) w Exposing the Invisible: Niezpędnik.
• Jak „zdoxować” samego siebie artykuł autorstwa Kristen Kozinski i Neeny Kapur dla Global Investigative Journalism Network (GIJN).

Zakończenie (15 minut)

Narzędzia/Materiały

• Współdzielony blok rysunkowy / slajdy / tablica (online)
• Tablica suchościeralna / flip-chart, kartki samoprzylepne, markery (offline)

Instrukcje

• Poproś uczestników, żeby stworzyli plakat na wynos, umieszczając na współdzielonej tablicy / bloku rysunkowym swoje odpowiedzi na następujące pytanie:

  • Co wynieśli z dzisiejszego warsztatu?

• Daj uczestnikom kilka minut na zapisanie lub narysowanie swoich przemyśleń, a także na przeczytanie odpowiedzi pozostałych uczestników.

Podsumowanie

• Omów kilka punktów umieszczonych na tablicy.

Narzędzia/Materiały: bez materiałów.

Instrukcje

• Zakończ warsztat i podsumuj jego przebieg.

• Przeprowadź krótką ocenę warsztatu. Pozwól każdemu uczestnikowi, by wymienił:

  • jeden element warsztatu, który uznał za bardzo dobry.
  • jeden element warsztatu, który wymaga poprawy.

• Możesz zachęcić uczestników do zadawania pytań lub udzielić im ostatnich wskazówek.

• Udostępnij uczestnikom stosowne dane kontaktowe i inne istotne szczegóły.

Skontaktuj się z nami

Zapraszamy do skontaktowania się z nami poprzez Exposing the Invisible, jeśli:

• macie jakiekolwiek pytania odnośnie tego warsztatu oraz porad dla moderatorów,

• korzystacie z tego planu warsztatu i chcecie podzielić się z nami własnymi przemyśleniami na jego temat oraz sugestiami, które mogą pomóc w jego ulepszeniu,

• dostosowujecie ten plan warsztatu do określonych, specyficznych kontekstów i chcecie się z nami podzielić rezultatami,

• chcecie zasugerować nam nowe ćwiczenia, macie nowe rady lub przykłady, które moglibyśmy dołączyć do tego planu warsztatu,

• chcecie podzielić się z nami własnym doświadczeniem oraz wiedzą i pomóc nam w opracowywaniu i testowaniu nowych warsztatów.

Kontakt: eti@tacticaltech.org (GPG Key / fingerprint: BD30 C622 D030 FCF1 38EC C26D DD04 627E 1411 0C02).

Autorzy i licencje

CC BY-SA 4.0

Ten tekst został wyprodukowany przez projekt Exposing the Invisible Tactical Tech's i zarejestrowany na licencji Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International license

• Autorzy warsztatu: A. Hayder, Laura Ranca, Wael Eskandar

• Projekt szkoleniowy: A. Hayder

• Redakcja i treść: Christy Lange, Laura Ranca, Wael Eskandar

• Projekt graficzny: Yiorgos Bagakis

• Opracowanie strony internetowej: Laurent Dellere, Saqib Sohail

• Koordynacja projektów i nadzór: Christy Lange, Laura Ranca, Lieke Ploeger, Marek Tuszynski, Safa Ghnaim, Wael Eskandar

To narzędzie zostało opracowane jako część Collaborative and Investigative Journalism Initiative (CIJI), współfinansowanego przez Komisję Europejską w ramach projektu pilotażowanego: "Supporting investigative journalism and media freedom in the EU" (DG CONNECT).

Ten tekst odzwierciedla poglądy autora i Komisja nie odpowiada za wykorzystanie informacji w nim zawartych.